„Наскоро ќе бидеме најдобри во борбата против короната“, рече новинарката Евгенија Карл преку Твитер. И таа продолжи во истиот, саркастичен тон: „99,9% од населението ја поддржува владата. Стануваме втора Швајцарија, без корупција, без невработеност“. Причината за овој твит не се високите очекувања од новата словенечка влада, туку фактот што владата на Јанез Јанша очигледно сака да создаде изгледи не само за нова и убава Словенија, туку и за нова, убава статистика преку кадровски промени во Централниот завод за статистика, пишува ДВ.
Словенечка „ноќ на долги ножеви“
61-годишниот Јанша е на власт малку повеќе од два месеци, што ја презеде токму со почетокот на ограничувањата поради коронавирусот. Истиот ден, во еден вид нова словенска верзија на „Ноќта на долгите ножеви“, паднаа главите на армијата, полицијата и воената тајна служба. Следеа други државни службеници на највисоки позиции. Но, најважното бојно поле на некогашниот новинар е медиумите.
Кога медиумите открија дека новиот министер за здравство, Здравко Почивалшек, дал предност на „пријателска“ компанија во набавка на заштитни маски, Јанша веднаш започна војна против „предавниците на татковината“, „Југофилите“, „комунистите“ и „удбашката мафија. Како тие удари изгледаат, најдобро може да каже словенечката телевизиска новинарка Евгенија Карл, која Јанша еднаш ја нарече „курва која наплатува 30 до 35 евра“. Тој може да продолжи да го прави тоа и во иднина. Словенечкиот Врховен суд донесе пресуда дека новинарите мора да се научат да трпат вакви навреди од страна на политичарите.
Партизани и бранители на татковината
Овој нескротлив тон ја придружуваше словенечката политика уште од самиот почеток. Во 1991 година, комунистичките и антикомунистичките логори сепак освоија независност. Но, набргу следеше раскол. Бидејќи комунистите останаа на власт, антикомунистичкото малцинство се чувствуваше измамено.
Со секој изборен пораз кој опозицијата го претрпуваше од комунистите, тонот се засили. Првиот претседател на Словенија, Милан Кучан, одеднаш стана „сталинист“ во очите на опозицијата и беше споредуван со Слободан Милошевиќ, иако тој беше еден од оние што се спротивставија на белградскиот диктатор, кој го започна процесот на распаѓање на Југославија. Словенечката комунистичка партија под Кучан исто така беше таа што не прогонуваше дисиденти и ги заштитуваше од прогонство.
Главната расправија помеѓу двата табора се одвива, слично како и со Хрватска, околу Втората светска војна. Леви и леви либерални политички сили, кои произлегоа од комунистичкото движење, се обидуваат да зачуваат позитивно сеќавање за партизанското движење. За нив, Југославија беше само една неопходна фаза на патот кон независноста на Словенија. Десницата се повикуваат словенечките бранители на татковината кои соработувале со италијанскиот и германскиот окупатор.
Во јавниот дискурс доминира борбата над спомениците, масовните гробови и почесните водови. Економските контроверзии околу приватизацијата и странските инвестиции играат незначителна улога. Од сите поранешни комунистички земји кои влегоа во Европската унија во 2004 година, Словенија имаше најблиски приходи во однос на просекот на ЕУ.
Од дисидент до националист
Јанша, која во осумдесеттите години како новинар во Младина беше познат како главен словенечки дисидент кој за својата работа заврши во затвор, се разви во лидер на десницата по прогласувањето на независност, а неговата партија, која сè уште ја нарекуваше Социјалдемократската партија, стана место за собирање на националистите. Неговата Словенечка демократска партија (СДС) никогаш не ја премина границата од 30 проценти на изборите. Од друга страна на политичкиот спектар, левицата постојано произведуваше нови партии и лидери кои исчезнуваа повторно по еден изборен период.
Јанша дојде на власт во 2004 и 2012 година едвај кога левите и либералните кампови толку се скараа едни со други што не беа во можност да формираат влада. Причината за кавгите најчесто беа обвинувања за корупција. Но, кампот на Јанша честопати се поврзува во скандалите со корупцијата.
По безбројни превирања, левицата и либералите се сè уште силни, но мнозинството, според политикологот од Марибор, Борис Везјак, станува се понесигурно. По изборите во 2018 година, друг политичар од левиот камп, актерот Марјан Шарец, успеа да формира малцинска влада, која, сепак, по бројните кавги, се распадна на почетокот на годината. На почетокот на март, Јанша успеа да собере парламентарно мнозинство во шарена коалиција: покрај неговата СДС, тука е и католичката Нова Словенија, Партијата на пензионерите, предводена од 48-годишната (!) Александра Пивец и остатоците од владејачката партија на поранешниот премиер Миро Церар.
Јанша и Орбан – силни врски
Се очекува дека малите партии, кои првенствено се заинтересирани за позиции, ќе останат во овој камп. По бегалската криза во 2015 година, тирадите на Јанша против странците, хомосексуалците и Европската унија се сретнаа со се помалку и помалку критики во левиот логор, кој сè уште има најмногу поддржувачи меѓу Словените.
Во однос на надворешната политика, Јанша се ориентира во правец на Унгарија на Орбан, чиј премиер неодамна се обидува да исплете силна мрежа на влијанија во регионот. Фидес на Орбан негува добри односи со националистите во Северна Македонија и се обидува да се приближи до Србија, која плови се побрзо и побрзо во автократските води под Вучиќ. Со Оливер Вархеји како нов комесар на ЕУ за проширување, позицијата на Будимпешта во регионот е зајакната. Ова може да се почувствува следната година кога Словенија, како прва земја со влада од орбитата на Виктор Орбан, го презема претседателството на ЕУ.