Американските воени и цивилни стратези се сè позагрижени за брзината со која Кина ја развива својата морнарица и бродоградбата воопшто. Според новиот извештај на вашингтонскиот тинк-тенк Центар за стратешки и меѓународни студии (CSIS), САД сериозно заостануваат зад Кина во поморската индустрија, не само по бројот на бродови, туку и по капацитетот да ги градат, одржуваат и заменат во случај на војна.
Во извештајот на CSIS се наведува дека Кина денес има удел од дури 50 отсто во глобалната комерцијална бродоградба, додека САД учествуваат со само 0,1 отсто. Само една државна кинеска бродоградба компанија произведе околу 250 бродови минатата година, повеќе отколку што има изградено целата американска индустрија од крајот на Втората светска војна.
Посебно загрижува фактот што многу од кинеските цивилни капацитети за бродоградба лесно може да се претворат во производство на воени бродови. Таа „двојна“ употреба, велат аналитичарите, би можела да и овозможи на Кина масовно производство на воени бродови во случај на војна, додека американската морнарица троши години на изградба на нови разурнувачи и носачи на авиони поради бирократијата и долгите рокови.
Според податоците на CSIS, кинеската морнарица моментално има околу 400 бродови, додека американската морнарица има 295. Не само што имаат повеќе, туку кинеските бродови во просек се многу понови – дури 70 отсто од нив се лансирани по 2010 година, додека во американската морнарица овој удел е само 25 отсто.
Меѓу кинеските пловила има и нови модели како стелт-уништувачот од класата Type 055 Renhai и носачот на авиони Fujian со електромагнетни катапулти. Минатиот месец, Кина ја вознемири Австралија испраќајќи мала флота која речиси и одговараше на целата австралиска морнарица во огнена моќ.
Во меѓувреме, кинеските сили тестираат и амфибиски платформи, пловечки понтонски мостови за брзо пренесување тенкови и војници на бреговите на Тајван, што дополнително ги зголемува стравувањата од можна инвазија.
За разлика од Кина, американските бродоградувачи се соочуваат со недостиг на квалификувана работна сила, одложувања и нереални проекции за трошоците. Според изјавата на официјален претставник на конгресната комисија, американската бродоградежна индустрија е во „постојана состојба на управување со кризи“.
Изградбата на носач на авиони трае дури 11 години, а за подморница или уништувач се потребни девет. Во случај на продолжен конфликт, САД би можеле да останат без способност да ги заменат изгубените бродови, додека Кина ќе продолжи со производството благодарение на огромниот индустриски капацитет.
Стивен Бидл, професор на Универзитетот Колумбија во Њујорк, ја споредува ситуацијата со Втората светска војна, но со обратни улоги. Тогаш, американската индустриска супериорност ги компензира почетните загуби во битката против технички понапредната јапонска морнарица. Денес, тој верува дека слично сценарио може да оди во корист на Кина.
И покрај квантитативната предност на Кина, американската морнарица сè уште има голем број на предности: поголеми и подобро опремени пловни објекти, супериорни сензори и нуклеарни подморници, но и екипажи со многукратно повеќе борбено искуство. Кинеските офицери, се потсетува, не учествувале во големи поморски операции од конфликтот со Виетнам во 1979 година.
Но, аналитичарите предупредуваат дека оваа предност може да биде недоволна во случај на сериозен поморски конфликт. „Кому му е гајле дали имаме 250 најдобри бродови во светот кога Кина може да извади илјадници од нив?“ прашува геополитичкиот аналитичар Џејкоб Шапиро.
Американскиот претседател Доналд Трамп најави сеопфатно заживување на американската бродоградежна индустрија. Тој најави и отворање на специјална канцеларија за бродоградба во Белата куќа, како дел од неговиот план за обнова на стратешките индустрии.
Дополнително, новата администрација воведе високи царини за кинеските бродови и стоки – во некои случаи и до 104 проценти – што предизвика немир меѓу бизнисмените и пад на глобалните берзи.