Желбата на Европа да ја прекине својата зависност од руската енергија може да биде исполнета со неискористен ресурс во водите околу Кипар. Сепак, деценискиот конфликт меѓу Турција, Кипар и Грција, кој датира од турската инвазија на Кипар во 1974 година, ги запре напорите за истражување и екстракција на природен гас во Медитеранот.
Турција сака да донесе одлука за тоа како да ги користи ресурсите и како да заработи пари од богатството на Островот, обезбедувајќи проток на придобивки за заедницата на кипарските Турци. Анкара сака гасот од регионот да минува низ нејзина територија на пат кон Европа.
Во меѓувреме, Атина има планови за пренос на гас преку Кипар и Грција.
Фактот дека снабдувањето со резерви на гас од Израел, Египет и Либан исто така се вклучени во овие преговори дополнително ја зголемува тензијата, пишува „Политико“.
Првично, се надеваше дека единството околу војната во Украина ќе ги убеди земјите да ги остават настрана сите несогласувања во корист на помошта на ЕУ за диверзификација на гасот.
Во март, грчкиот премиер Киријакос Мицотакис и турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган дури се сретнаа, зголемувајќи ги очекувањата дека конфликтот ќе биде решен. Но, тоа не се случи. Единаесет години по откривањето на првото големо наоѓалиште за гас на островот, Кипар се уште е во повој. Не се вади гас и не е донесена одлука како да се комбинира со другите резерви во регионот и да се достави до остатокот од Европа.
Во Кипар постои загриженост дека зголемените тензии ќе ги обесхрабрат енергетските компании и тие нема да продолжат со истражувањето кое е од клучно значење.
Стари конфликти и модерни битки
Борбите ескалираа во последните децении кога Кипар почна да им дозволува на компаниите да бараат наоѓалишта на природен гас.
Во 2011 година беше откриено гасното поле „Афродита“. Турција одговори на овие акции велејќи дека Кипар треба да се воздржи од каква било акција во овие води и лансираше свои истражувачки бродови опкружени со воени бродови.
Во 2019 година, ЕУ воведе санкции кон Турција за неовластено дупчење на брегот на Кипар. Така, години подоцна, гасот не пристигна, и покрај тоа што многу големи енергетски компании се обидуваа да профитираат од ресурсите.
ExxonMobil и Qatar Energy работат заедно на извлекување гас од областа. Според кипарската министерка за енергија, трговија и индустрија, Наташа Пилидес, ќе започне уште едно партнерство меѓу Eni и Total во наредните недели. Кипар очекува и конзорциум предводен од Chevron да излезе со предлози за наоѓалиштето „Афродита“.
Можно решение би можело да биде поврзување на гасното поле „Афродита“ со египетски терминал. Грчка компанија, исто така, излезе со предлог со кој ќе ги поврзе израелските наоѓалишта на гас со Кипар преку мал гасовод, а пловечка фабрика за течен природен гас во близина на островот ќе служи како дистрибутивна точка за остатокот од Европа.
Има предлог за поевтин, алтернативен гасовод да минува низ Турција. Идејата беше оживеана по затоплувањето на односите меѓу Турција и Израел неодамна.
Според кипарскиот министер за енергетика, континуираниот ќор-сокак не штети само на Кипар, туку и на меѓународната заедница.
Кипар ја обвинува Анкара, велејќи дека не гледа желба од Турција да се занимава ниту со енергетското прашање, ниту со поширокото прашање за разговори со другата половина од островот пред изборите во 2023 година.
Претходно оваа година, кипарскиот министер за надворешни работи претстави мерки за градење доверба во обид да се обноват мировните разговори со кипарските Турци, но тие не вродија со плод.
„Мерките се сè уште на маса. Се надевам дека ќе постигнеме напредок во однос на кипарските Турци“, рече министерот за надворешни работи.