Европската комесарка за проширување Марта Кос денес изјави дека Европската Унија се подготвува за нови членки водена од прашањата за мир, демократија и безбедност и дека таа истакнува три насоки на работа на патот кон проширување на ЕУ.
На отворањето на Форумот за проширување на ЕУ, таа како прва насока истакна дека секој напредок постигнат со идните земји-членки мора да биде кредибилен и дека кандидатите мора целосно да се усогласат со основните вредности и ефикасно да ги спроведуваат.
„Не може да има кратенка и нема да има кратенка. Често ме прашуваат, дали овие геополитички аргументи значат дека треба да затвораме очи пред сè и да добиеме нови членови без разлика што ќе се случи? Не, ви велам, токму спротивното е. Кога демократските структури се слаби или владеењето на правото е недостаточно, тоа може да отвори врата за злонамерно влијание, корупција и организиран криминал. Нашата Унија е изградена врз доверба меѓу нејзините членови. Успешно проширување може да се случи само кога има доверба заснована на достигнувања и заслуги“, рече таа.
Како друга насока, таа истакна дека ЕУ исто така треба да се подготви за нови членови и дека во тек е преглед на претпристапната подготвеност.
Според неа, ЕУ треба да знае какво ќе биде влијанието на идното проширување врз клучните области на политиката или буџетите и структурите на управување.
„Исто така, треба да обезбедиме силни одговори на загриженоста и грижите на нашите граѓани. Што значи проширувањето за нашиот модел на социјална заштита? Како може да ја зајакне контролата на нашите граници? Како можеме да обезбедиме почитување на владеењето на правото по пристапувањето? И како ќе обезбедиме непречено и ефикасно функционирање на Унијата? Треба да имаме отворена дискусија за тоа какви заштитни мерки ќе вклучиме во идните договори за пристапување за да ги увериме нашите граѓани дека интегритетот на нашата Унија е заштитен“, рече Кос.
Таа нагласи дека мора да постојат заштитни мерки што нашите нови земји-членки нема да ги забележат кога сите ги почитуваат своите одговорности и дека овие мерки мора подеднакво да бидат заштитни мерки што можат силно да влијаат врз новите земји-членки кога не ги почитуваат истите тие правила.
„Две третини од Европејците ни велат дека во моментов не се доволно информирани. Ова е проблем што треба да го решиме. Ова е заедничка одговорност со нашите земји-членки“, рече Кос.
Како трета насока, Кос го издвои времето потребно за проширување, објаснувајќи дека на земјите-кандидатки им е потребно време за реформи и дека понекогаш и на земјите-членки на ЕУ им е потребно време за донесување одлуки.
„Времето што денешниот свет повеќе не ни го дава. И ако не дејствуваме брзо и решително, ризикуваме да ја изгубиме контролата врз безбедноста и стабилноста на нашиот континент. Кога мојата земја Словенија се подготвуваше за членство во ЕУ, тоа главно се гледаше низ призмата на просперитет. Денес тоа е и прашање на безбедност“, рече таа.
Таа, исто така, ја нагласи потребата да се обезбеди војните во Европа засекогаш да бидат запишани во книгите по историја и дека главното прашање е како да се заштитат демократиите од автократските тенденции.
„Денес, ние Европејците се соочуваме со многу од истите прашања како и основачите на нашата Унија во 1950-тите. Делумно одговоривме на овие прашања во минатото. Во 1980-тите, стабилизиравме нови демократии кога Грција, Шпанија и Португалија се приклучија на нашата Унија. На почетокот на 2000-тите, го направивме истото и ја проширивме стабилноста и просперитетот кога голем дел од централна и источна Европа се приклучи на ЕУ. Денес, додека повторно се подготвуваме за нови членови, го правиме тоа повторно, водени од прашањата за мир, демократија, а исто така и безбедност“, рече Кос.
Како што рече таа, во секој од овие дефинирачки моменти во нашата понова историја, политиката на проширување одигра централна улога, а денес мора да се соочиме со силите што имаат за цел да го дестабилизираат нашиот континент.
„Мора да го исчистиме нашиот континент од автократии. Мора да го одбраниме нашиот простор на слобода и демократија. Размислуваме за политиката на проширување за да дадеме одговори, да ги пополниме празнините на просперитет, слобода и стабилност низ целата наша Европа и да ги затвориме празнините што сè повеќе ги експлоатираат нашите противници, трговци со луѓе и криминалци“, рече Кос.
Според неа, политиката на проширување не само што била двигател на промените во нашите земји-кандидатки, туку и поттикнала саморефлексија и обезбедување одговори на загриженоста на нашите граѓани, без разлика дали станува збор за нашите социјални или економски модели, миграција, корупција или организиран криминал.
Зборувајќи за автократските режими, таа рече дека тие не се обврзани со истите морални и правни правила врз кои се градат европските демократии, туку ја искористуваат нашата отвореност борејќи се против асиметрична игра и трошејќи големи суми пари за државна пропаганда и странско мешање.
„И затоа поставуваме безбедносна мрежа на демократија на нашиот континент. Можеме и мора да возвратиме. Во нашиот неодамна предложен Штит за демократија, за прв пат ги вклучивме нашите земји-кандидатки исто колку и нашите земји-членки. Ова е нов начин на постепена интеграција, многу важен. И повеќе не можеме да размислуваме за одбрана на нашите демократии дома во нашата Унија без да ја браниме во нашите земји-кандидатки“, заклучи таа.