Даночниот советник Славко Лазовски не остава простор за сомнеж дека Македонија треба да го следи примерот на Хрватска и да воведе данок на дополнителна добивка.
Во кусото интервју за „Локално“ тој вели дека е нужно потребно подобрување на нашиот даночен систем бидејќи е премногу регресивен а даночниот товар го носат мал број субјекти.
„Премногу се потпираме на даноците на потрошувачката и секое поместување кон даноците на доход, е движење во добра насока“, дециден е Лазовски.
Во Европа, 15 земји веќе вовеле или се подготвуваат да воведат дополнително оданочување и тоа со стапки од 20-90% а уште поинтересно е вели Лазовски, што Европската Комисија препорачува дополнтелното оданочување да биде само за компаниите од енергетскиот сектор.
„Унгарија, а еве и Хрватска во најава, не го прифааќаат секторскиот приод[1] и се определуваат за оданочување на секој, односно секоја компанија која остварува одреден дополнителен доход или добивка“, вели Лазовски додавајќи дека високите даноци се во земји со повисок степен на развој на демократијата и на многу повисоко ниво на економски развој.
Дали Македонија треба по примерот на Хрватска да воведе дополнително оданочување на дополнителната добивка?
-Да, секако, без никакви дилеми. Секој кој остварува дополнително поголема добивка мора[2] да плати и поголем износ на данок на добивка. Ова сфаќање произлегува на суштината и целта на оданочувањето, дека тоа не е само одземање, туку создавање на заедничкото, кое доколку е поголемо, создава поголеми можности за остварување на поголеми доход на што поголем број субјекти. А поголеми доходи остваруваат токму тие од кои е одземено најмногу, поради поголемите. Така даноците ја остваруваат својата единствена цел – развој на општеството и економијата.
Зошто во Македонија е потребно вакво подобрување на даночниот систем?
-Не само поради општата неопходност за повисок општествен развој и забрзан економски раст, туку и поради нашите конкретни потреби и специфики:
1. Имаме тесна даночна структура. Мал број на даноци, поедноставно кажано: пет на национално и пет на локално ниво. Бугарија има 28 видови даноци, Германија 32, а тука се сите земји за кои може да се рече дека имаат современ даночен систем. Тесната даночна структура е во основа неправична, затоа што даночниот товар го понесуваат мал број на субјекти. Оваа даночна структура е воведена со даночната реформа од 1994 г. и од тогаш не е менува, а тоа е многу одамна, многу работи се битно променети.
2. Нашиот даночен систем е премногу регресивен и тој не може да остане таков со оглед на тоа дека градиме систем по урнек на земјите-членки на ЕУ.
3. Премногу се потпираме на даноците на потрошувачката и секое поместување кон даноците на доход е движење во добра насока.
Што конкретно се предлага во Хрватска?
-Хрватската Влада обзнани дека започнува јавната расправа за намерата од воведување данок на дополнителната добивка, со кој се очекува да се одночат околу 200-та најпрофитабилни фирми, по стапка од 33%, кои имаат добивка над 40 милиони евра или, а можеби и како алтернативно решение: зголемена добивка од над 20% од просекот во изминатите четири години. Сегашните стапки во Хрватска се: за данокот на добивка 10% и 18%, персоналниот данок 20% и 30%, ДДВ 5% и 25%.
Какви се состојбите со даноците во Европа?
-Интересно е што случува во областа на даноците во Еропа. Се наведува дека 15 земји вовеле или се подготвуваат да воведат дополнително оданочување во ова кризно време[3], со стапки од 20% до 90%. Уште поинтересно е што Европската Комисија препорачува ова дополнително оданочување да биде само на компаниите што работат во енергетскиот сектор. Но, Унгарија, а еве и Хрватска во најава, не го прифааќаат секторскиот приод[4] и се определуваат за оданочување на секој, односно секоја компанија која остварува одреден дополнителен доход или добивка.
Дали и покрај како што велите тесната даночна структура, државата треба да воведе дополнително оданочувањe?
-„Лошата” држава нема право на зголемени даночни приходи – велат од сите страни, а најгласни се оние кои постојано и најмногу бараат од државата. ,,Најнапред намалете ги непродуктивните трошења, па потоа размислувајте за зголемување на даноците“ – велат едни, а други додадаат: ,,Намалетеја сивата економија.“ Најтивки се оние кои велат, па си го поткаснуваат јазикот: ,,Намалете ја корупцијата во јавните набавки.“
„Лошата“ држава е лоша токму поради малите даноци. И пак не е во големината на одземањето и додавањето, туку во силината на процесите на вклучувањето на субјектите во оданочувањето, во одлучувањето за општествените процеси. Не случајно високите даноци се во земјите со повисок степен на развој на демократијата и на многу повисоко ниво на економски развој.
К.В.С.
[1] Секторскиот приод во оданочувањето го напуштивме со реформта од 1994 г. од кога е битна исклучиво висината на доходот или добивката,а не вокој сектор се остварени. Дотогаш, најпривелегирани ектори беа земјоделството и рударството, кои, можеби, токму поради тоа останаа најнеразвиени сектори.
[2] Ова ,,мора“ е според терминологијата што ја употребува европското даночно законодавство, наместо нашето: ,,плаќа“, „должен е“, „треба да плати“, „се плаќа“ и сл.
[3] Даноците се „чеда на војните“. Овие автори тоа го потврдуваат со примената на данокот на промет (на големо или на мало) по Правата светска војна, а ДДВ влегува во „погон“ по Втората светска војна. Ова ги симнува сите дилеми дали баш сега ни треба даночна реформа.
[4] Секторскиот приод во оданочувањето го напуштивме со реформта од 1994 г. од кога е битна исклучиво висината на доходот или добивката, а не вокој сектор се остварени. Дотогаш, најпривелегирани ектори беа земјоделството и рударството, кои, можеби, токму поради тоа останаа најнеразвиени сектори.