Добро е познато дека стресот може да биде штетен за целокупното здравје. Но, дали навистина може да ја промени физиологијата на мозокот? Науката вели да.
Одредување на стрес
Националниот институт за ментално здравје го дефинира стресот едноставно како „одговор на мозокот на секое барање“. Со оглед на оваа дефиниција, не секој стрес е лош. Тоа е само реакција. Колку е штетен на крајот зависи од неговиот интензитет, времетраење и третман.
Стресот има многу форми. Некои од нив се резултат на еднократни, краткорочни настани – како на пример расправија со саканата личност. Во други случаи, тоа се должи на повторливи состојби, како што се справување со продолжена болест или тешка работа. Кога повторливите состојби предизвикуваат стрес кој е интензивен и продолжен во долг временски период, тој може да се нарече „хроничен“ или „токсичен“. Иако секој вид предизвикува физиолошки реакции, хроничниот е особено проблематичен поради значителната штета што може да ја предизвика на функционирањето на телото и мозокот.
Водечки причини за стрес
Причините за ова може да бидат различни. Парите и работата се двата главни извори на стрес за возрасните. Други вообичаени причини се семејните обврски, личните здравствени проблеми, здравствените проблеми кои влијаат на семејството.
Физиолошки ефекти на стресот врз мозокот
Стресот е верижна реакција. „Кога некој ќе доживее стресен настан, амигдалата, област на мозокот што придонесува за емоционална обработка, испраќа сигнал за вознемиреност до хипоталамусот“, објаснуваат здравствените публикации на Harvard Medical School. „Оваа област на мозокот функционира како команден центар, комуницирајќи со остатокот од телото преку нервниот систем, така што човекот има енергија за борба“.
Ефектите на хроничниот стрес врз мозокот
Иако стресот сам по себе не е нужно проблем, акумулацијата на кортизол во мозокот може да има долгорочни последици. Така, хроничниот стрес може да доведе до здравствени проблеми. Функциите на кортизолот се дел од природниот процес на телото. Во умерени количини, хормонот е сосема нормален и здрав. Неговите функции се многубројни, објаснува Dartmouth Undergraduate Journal of Science. Освен што ја враќа рамнотежата во телото по стресен настан, кортизолот помага во регулирањето на нивото на шеќер во крвта во клетките.
Но, со хроничен стрес, телото произведува повеќе кортизол отколку што може да ослободи. Токму тогаш кортизолот и стресот може да доведат до проблеми. Високото ниво на кортизол може да ја исцрпи способноста на мозокот да функционира правилно. Според голем број студии, хроничниот стрес на многу начини ја нарушува функцијата на мозокот. Може да ја наруши регулацијата на синапсите, што доведува до губење на дружељубивост и избегнување на односите со другите. Стресот може да ги убие мозочните клетки, па дури и да ја намали големината на мозокот. Хроничниот стрес има ефект на намалување на префронталниот кортекс, областа на мозокот одговорна за меморија и учење.
Особено младите се способни да се опорават од ефектите на стресот. Возраста е директно поврзана со реверзибилноста на попреченостите поврзани со стресот. За постарите луѓе е многу потешко да поправат или создадат нови нервни патишта отколку за помладите.