Серија написи во списанието Neuron известуваат за напредок во разбирањето како стареењето влијае на мозокот, но многу прашања остануваат отворени, пишува Дојче веле.
Животот остава трага на нашиот мозок. Мозочните клетки се трошат со текот на годините, што го прави нашиот мозок побавен, заборавен и помалку подвижен.
Сè уште не е јасно дали овој пад на мозокот се должи на стареење или генетска предиспозиција.
Серија научни написи, објавени во списанието Neuron, се обидоа да одговорат на овие прашања и како, земајќи ги предвид сегашните сознанија за стареењето на мозокот, може да се намали падот на когнитивните способности поради стареењето и невродегенеративните болести како што е Алцхајмеровата болест.
Откриено е дека многу физички и биолошки промени се одговорни за влошување на мозокот, што долгорочно доведува до намалување на когнитивните способности.
Изнаоѓањето решенија е сè поважно бидејќи се предвидува дека до 2050 година, 152 милиони луѓе ќе живеат со некоја форма на когнитивно оштетување.
Што предизвикува стареење на мозокот?
„Ги знаеме основните механизми на стареење и преку молекуларно истражување во последните 25 години откривме што ги поттикнува“, вели Костантино Јадекола, невролог од медицинскиот колеџ Веил Корнел во САД, кој го предводеше истражувањето за влијанието на кардиоваскуларниот систем на мозокот при стареење на тој орган.
Истражувањата покажаа дека причините за стареење на мозокот се и физички и биолошки.
Стареењето физички го менува мозокот, кој губи маса и видливи промени во неговата структура – нашиот мозок буквално се намалува.
Биолошките фактори кои придонесуваат за когнитивно опаѓање вклучуваат оштетување на ДНК, она што Јадекола го нарече „основно воспаление“ низ мозокот и способноста на мозокот да ги елиминира штетните материи.
Друга научна статија нагласи дека со возраста, имунолошкиот систем на мозокот веќе не е „во форма“, што доведува до нарушување на нормалното функционирање на мозокот.
Во еден напис, неврологот Дејвид Рубинштајн од Универзитетот во Кембриџ во Обединетото Кралство докажа дека неможноста да се елиминираат штетните протеини значително придонесува за стареење и пад на когнитивната функција.
Како што старееме, нашите мозочни клетки стануваат помалку ефикасни во елиминирањето на штетните протеини, кои ги оштетуваат клетките и ја попречуваат функцијата на мозокот.
Т.н. „тау протеин“ е еден од овие штетни протеини поврзани со неколку невродегенеративни болести, вклучувајќи Алцхајмерова болест, деменција и болести поврзани со повреди на главата, како што е хроничната трауматска енцефалопатија (CTE).
„Акумулацијата на тау протеинот предизвикува невродегенеративна состојба наречена Алцхајмерова болест, така што постојат јасни врски меѓу механизмите за разградување на протеините и невродегенеративните болести. Сепак, знаеме помалку за тоа како тие влијаат на нормалното намалување на когнитивната функција за време на стареењето“, вели Рубинштајн за ДВ.
Научниците сè уште не ги разбираат основите на стареењето
Неодамнешното истражување покажа дека научниците кои стареат не можат да се согласат околу некои основни прашања: Што е стареење? Што го предизвикува? Кога започнува?
„Тоа се прашања на кои нема одговор низ историјата. За нив се зборуваше дури и во Библијата“, вели Јадекола за ДВ.
Тоа е една од причините зошто списанието Neuron ги објави написите – за да го истакне она што научниците сè уште не го знаат.
Рубинштајн вели дека еден од проблемите со кои се соочува оваа област е пренагласувањето на проучувањето на когнитивниот пад предизвикан од патологии како мозочен удар, Алцхајмерова болест или Паркинсонова болест, наместо да се проучува како здравиот мозок ги развива овие проблеми.
„Треба да разбереме што предизвикува когнитивно опаѓање е поврзано само со стареењето, без влијание на болеста. Немаме одговор на прашањето што е нормално когнитивно опаѓање кое не е засегнато од деменција“, објасни Рубинштајн.
Дали некогаш ќе можеме да го забавиме стареењето на мозокот?
Научниците почнаа да разбираат како да го зајакнат мозокот додека старееме.
Одамна е познато дека здравите животни навики го намалуваат ризикот од деменција и когнитивниот пад поврзан со возраста. Некои од овие навики се:
* вежбање и правилна исхрана
* избегнување изложеност на загаден воздух и пушење
* поттикнување на социјалната интеракција – избегнување на социјална изолација и осаменост
* третман на проблеми поврзани со видот и слухот
Научниците како Јадекола веруваат дека, од моментот кога сме зачнати, гените влијаат на начинот на кој нашиот мозок старее.
„Исхраната, вежбањето, избегнувањето на штетни материи и откажувањето од пушење имаат големо влијание врз тоа како старееме. Сепак, генетиката е таа што суштински одредува како старееме“, вели Јадекола.
„Ризичните однесувања како пушењето може да го забрзаат стареењето, но избегнувањето на тие ризици може доста да го забави.
Ова во суштина значи дека здравиот начин на живот не може да ја промени генетската предиспозиција за стареење на мозокот, но лошите животни навики можат да го забрзаат процесот.
Јадекола не е оптимист дека научниците ќе најдат лек за стареење или ќе откријат како вештачки да го продолжат животот.
„Стареењето е дел од човечкиот живот и постои ограничување на тоа колку старееме. Таа граница се нашите гени. Има премногу фактори кои предизвикуваат стареење за да можеме да го продолжиме нашиот живот над 120 години“, заклучил тој.