За жал, односите меѓу Бугарија и Северна Македонија се на најниско можно ниво, вклучително и довербата меѓу нас. Ја следам, се разбира, ситуацијата во Бугарија. Тоа беше исклучително важна година за нас да ги започнеме преговорите. Во Република Бугарија имаше три изборни процеси, техничка влада и тоа не помогна да се надминат разликите и да се укине ветото или блокадата. Ова за Нова ТВ го изјави министерот за надворешни работи на С.Македонија, Бујар Османи.
-Фактот дека во Бугарија има политичка власт веќе ни дава надеж дека две легитимни власти можат да седнат и да разговараат за сите прашања и првите пораки даваат оптимизам, бидејќи токму тоа го кажавме и самите. Мора да има сеопфатен пристап. Историја – да, важно е, но ние секој ден пишуваме историја, создаваме историја, коментира Османи.
-Прифаќам само еден аргумент зошто досега не е најдено решение, бидејќи немаше политички кабинет. Сега навистина нема причина да се даваат долги рокови кога има политички кабинет. И во Република Бугарија и во Република Северна Македонија има стабилно мнозинство и утре можеме да седнеме, да продолжиме со разговорите и во јануари да имаме решение, рече Бујар Османи.
-Имавме интензивни преговори со претходната политичка влада, интензивни разговори, разменивме идеи. Многупати бевме многу блиску до решенија, но секако дека оваа влада во тоа време беше во предизборна ситуација, во внатрешно-политичка ситуација која го отежнуваше изнаоѓањето решение, рече Османи.
-Мислам дека овој нов пристап со вклучување на сегашноста и иднината е важна порака за нас. Неколку пати јавно кажав дека 6 месеци се многу долг период за нас, бидејќи не само што државата предолго го чека овој процес, туку и авторитетот на Европската унија во овој регион е исправен пред сериозен предизвик, изјави министерот.
-Нашиот премиер остана со позитивно чувство по телефонскиот разговор со Кирил Петков, бидејќи се враќаме на нормална комуникација, во која фокусот не е само на минатото, туку и на иднината. Ја следевме и дебатата за формирањето на коалицијата, различните нијанси меѓу различните партии. Сепак, одговорноста е на владата во двете земји. И во Република Северна Македонија има разлики меѓу различните партии, коментира Османи.
Во однос на Договорот за добрососедство од 2017 година, рече дека тој го предвидува токму она за што зборуваше премиерот Кирил Петков – формирање работни групи кои ќе се фокусираат не само на историјата, туку и на инфраструктурата, економијата, енергетиката итн.
– Договорот предвидува два инструмента. Една од нив е меѓувладината комисија, која вклучува неколку министри предводени од министри за надворешни работи. Тоа се 6-7 министри од наша страна и 6-7 од ваша страна, со кои можеме најодговорно да разговараме каде имаме напредок, каде немаме напредок и каде треба да се фокусираме во иднина. А овие групи за кои зборува премиерот Петков се всушност враќање на главниот инструмент на Договорот – меѓувладината комисија со сите групи кои се дел од оваа комисија. За жал, веќе една година сакаме да се одржи вториот состанок на меѓувладината комисија, но немаме одговор од Република Бугарија. А тоа е најдобрата алатка, нагласи Османи.
-Вториот инструмент е Комитетот за историски и образовни прашања, кој мора да најде заеднички јазик меѓу двете земји и народот. Оваа комисија првично имаше одреден напредок за 5 поединци беше постигнат заеднички текст за тоа како да се толкува нивната улога. Договорени се и 2 периоди. Мораше да продолжи со истата динамика и препораки за учебниците, коментира Османи.
За тоа што бугарското барање е јазикот да се вика официјален јазик на РСМ и на прашањето што сака нашата страна, Османи одговори дека сакаат јазикот да се вика како што предлага Европската комисија – македонски.
-Јазикот произлегува од правото на самоопределување во секоја земја. Тие ги препознаваат земјите, а не атрибутите што ги имаат тие земји. Затоа сметаме дека ова не е барање кое треба да биде спор или пречка на патот кон членство во ЕУ. Сметаме дека овој предлог на европското претседателство двете земји да имаат свои унилатерални позиции во ЕУ во однос на јазикот, а самата ЕУ да ги прифати двата става, за нас ова е решение на прашањето“, рече Османи.
-За сите други прашања кои не се дел од пакетот, во рамките на пакетот 5 + 1 дадовме компромисни решенија, додаде тој.
Османи посочи дека РС Македонија нема да се меша во внатрешната структура на Република Бугарија во однос на организирањето на нејзините граѓани.
„Република Северна Македонија и Република Бугарија имаат различни структури во однос на етничката организација на граѓаните. Кај нас уставот ги признава етничките заедници. Тоа е напишано во уставот – македонскиот народ, делови од албанскиот, турскиот, ромскиот итн. Во Бугарија тоа нешто не постои во вашиот устав. Нашиот став е дека тоа е прашање за кое самата Бугарија ќе одлучи како да се организира. Немаме намера да се мешаме како ќе се организира Република Бугарија“, нагласи Бујар Османи.
„Во однос на другите прашања – говорот на омраза, работата на историската комисија, вклучувањето на Бугарите во уставот на РСМ, прашањето за рехабилитација на жртвите на комунизмот, краткото и долгото име на државата, одговоривме, но за жал не добивме одговор од бугарската страна“, додаде министерот за надворешни работи.
Тој коментира дека на последниот совет во Брисел, како и на претходниот во јуни, 26 земји гласале Албанија и Македонија да почнат преговори, „против била само Република Бугарија“.
Според него, регионот нема друга алтернатива освен ЕУ.
– Ние не сме на периферијата, ние сме во срцето на Унијата. Регионот е опкружен со земји-членки на Унијата. Нема шанси таа да има дупка во срцето. Дупките во телото се или за крварење или за туѓо влијание. Во тоа може да се претвори регионот, ако не се инвестира. Почетокот на преговорите не значи членство утре. За ова ќе бидат потребни години. Некој пресметал дека околу 200 пати од почетокот на преговорите до крајот одлуките ќе се носат со компромис. Република Бугарија може 200 пати да го запре патот на Северна Македонија, додаде Османи.