Во западниот дел на Германија, поддршката за ксенофобични ставови, кои се рефлектираат во омразата кон странците и сè што е непознато, значително порасна и се приближува кон ставовите на истокот на земјата.
Во исто време, на истокот на Германија, задоволството од искусната демократија е на најниско ниво од 2006 година. Ова се клучните наоди од студијата за автократијата за 2024 година, претставена во средата во Берлин. Во науката, авторитаризмот се дефинира како диктаторска форма на владеење со ограничен плурализам и без изразена идеологија.
„Обединети во отпорот“ – Центарот за истражување на десничарскиот екстремизам и демократија на Универзитетот во Лајпциг со овој наслов ги сумираше одговорите на 2.500 испитаници. Студијата е реализирана во соработка со Фондацијата Хајнрих Бол, која е политички блиска до Зелените, а во нејзината реализација учествувала и Фондацијата Ото Бренер, блиска до германскиот синдикат на металците.
Ксенофобијата силно расте на Запад
Поглед наназад покажува: Од објавувањето на серијата истражувања кои започнаа во 2002 година, поддршката за ксенофобични и шовинистички ставови опадна во Западна Германија, додека флуктуираше на Исток. Сега до неодамна големите разлики се намалуваат. Уделот на оние со изразен ксенофобичен светоглед на Запад се зголеми од 12,6 отсто на значителни 19,3 отсто во 2022 година. На исток овој процент благо се намали од 33,1 на 31,5 отсто.
„Ксенофобијата се разви во општо чувство на огорченост низ целата земја“, вели социологот и психолог Елмар Бралер, кој го спроведе истражувањето во соработка со експертот за десничарски екстремизам Оливер Декер и неговиот тим. Испитаниците беа лично посетени и побарано да пополнат прашалник за нивните ставови.
Најксенофобични ставови кај гласачите на АфД
Околу 31 отсто од испитаниците на Запад се согласиле со изјавата дека Германија е „преплавена од море од странци“. Во 2022 година, 22,7 отсто од учесниците во истражувањето имале ксенофобични ставови. На исток тој број се зголеми од 38,4 на 44,3 отсто.
Ксенофобичен светоглед е најизразен меѓу гласачите на Алтернатива за Германија (AfD), со 61 процент. Тоа е партија која е оценета од Канцеларијата за заштита на уставниот поредок како јасно екстремна десница во неколку источногермански сојузни покраини.
Посебно забележливо, според Декер, е тоа што „овогодинешното истражување забележува, пред сè на западот на Германија, јасно поместување во атмосферата“. Тоа може да се види со зголемувањето на антисемитските ставови од 3 на 4,6 отсто, додека на исток паднале од истото ниво на 1,8 отсто.
Источна Германија се повеќе покажува отстапување од демократијата
Задоволството од состојбата на демократијата опаѓа низ Германија, иако 90,4 отсто од испитаниците сметаат дека демократијата е добра идеја во теорија. Но, само 42,3 отсто се задоволни од начинот на кој оваа политичка форма се перципира и манифестира во пракса.
Додека во 2022 година 53,5 отсто биле задоволни од демократијата што ја доживеале, две години подоцна тој процент е 29,7 отсто. На Запад таа бројка падна од 57,7 на 46 отсто. Во исто време, националистичките ставови стануваат се поизразени.
За прв пат, испитаниците можеа писмено да ги изразат своите размислувања за демократијата. Најчесто се жалеле на незадоволство од партиите, политичарите и немањето можности за учество. Студијата јасно покажува дека многу луѓе ја доживуваат иднината како неизвесна.
„Збогум со реалноста“
Какви последици може да има оваа студија за политиката и општеството останува отворено прашање за истражувачите.
„Иако на демократијата се гледа со скептицизам, не е јасно дали желбата за авторитарни или екстремно десничарски решенија ќе потрае и ќе опстои на долг рок. Сепак, постои тенденција „да се збогуваме со реалноста“, заклучува водачот на студијата, Декер.