Всушност, не е вообичаено да се пуштаат поп-песни во дворот на вековно почитуваната париска Сорбона. Но, кога ковчегот на Самуел Пати беше изнесен во средата минатата недела (21 октомври) и одеше песната One на U2, повеќе не беше изненадување. Ова беше омилена песна на наставникот кој беше брутално убиен од исламистички терорист. И во оваа вечер во сеќавање на Пати, сите исто така можеа да се сомневаат дека „One“ – „Ние сме едно“ – ќе стане бојно поле за Емануел Макрон. Сепак, конфронтирачкиот курс кон радикалниот ислам што го спроведува францускиот претседател оттогаш носи свои сериозни ризици.
Ужасното убиство на Пати го нарушува веќе поделеното општество. Од блескавата насмевка на младиот претседател во пресрет на победата на изборите во 2017 година остана само слаб спомен, а се чини дека неговата порака дека Французите гласаа за него со „надеж и страст за иднината“ е заборавена. Тоа беше победа над Националниот фронт на Марин Ле Пен, партија која пред се поттикнува страв и омраза. Но, „кризата“ стана вистинска фраза за ерата на Макрон. Протестите на „жолтите елеци“ беа проследени со штрајкови кои ја парализираа земјата со месеци. Сега паки пандемијата на коронавирус со досега 35.000 смртни случаи. Земјата е скоро на колена. Французите сега треба да седат дома навечер, не им е дозволено да ги напуштаат своите домови и во оваа ситуација на Франција и треба социјална кохезија повеќе од кога и да е.
Напад врз францускиот идентитет
А сега и директната егзекуција на Самуел Пати. Убиецот го обезглавил наставникот на пат кон дома. Пати на својот час покажа контрадикторни карикатури со Мухамед. Но, фактот дека неговата смрт предизвика такви бурни реакции не може да се објасни само со варварскиот начин на убиство. За многумина, атентатот е напад врз темелите на француската нација. Бидејќи за Французите ништо не е посвето од „Laïcité“ – одвојувањето на религијата и државата, од една страна, и системот на јавно образование, од друга страна, кој обликува генерации студенти со вредностите на Републиката, како што потсетува Луиз фон Рихтофен од „Дојче веле“.
Макрон започнува борба против заедничкиот непријател на сите слободољубиви луѓе – исламскиот фундаментализам. Во последните денови тој објави низа мерки за реформа на исламот во земјата и спречување на странско влијание врз џамиите. Неговата цел е да ги заштити Французите од понатамошен верски терор. Ова е разбирливо и има смисла.
Но, инсистирањето на секуларизам ја комплицира дебатата. Убиениот наставник им предложил на учениците кои би можеле да бидат навредени од карикатурите да ја напуштат училницата или да погледнат на страна за момент. Од друга страна, Макрон гласно го претстави „правото на богохулење“, прогласи закон против „исламскиот сепаратизам“ – и го дефинираше исламот како религија која генерално е во криза. Неодамна, неговиот министер за внатрешни работи рече дека е шокиран кога видел посебни катчиња во супермаркет за кошер и халал месо. Таму, вели Жерард Дарманин, луѓето веќе почнуваат да живеат во паралелни општества.
Каде пропадна Републиката?
По масакрот во „Шарли Ебдо“ во јануари 2015 година, најмалку 260 лица беа убиени во исламистички напади во Франција. Така, земјата го рангира застрашувачкото прво место во Европа по овој индикатор.
Значи, Франција живееше со опасност од исламизам дури и пред Макрон. Борбата против овој тренд сега бара повеќе од остри зборови и симболика. Бидејќи никаде на друго место во Европа не живеат толку многу млади муслимани без перспективи, на работ на општеството. Исламот им дава идентитет дека француската нација не им нуди здраво за готово дури и по две генерации – без оглед на системот на државно училиште. Ова не е изговор, но е важен аспект во анализата на проблемот. Треба да се размисли зошто исламистичката мамка е толку голема. И да размислиме каде пропаѓа Републиката.
Задачата на Макрон е како балансирање на тенко јаже: тој мора да го контролира влијанието на политичкиот ислам во Франција без да направи 5,4 милиони муслимани кои живеат во Франција да се чувствуваат како граѓани од втора класа. Станува збор за осиромашување на целото општество. Ова е предизвик што Емануел Макрон не смее да го стори. За него ова ќе биде многу потешко отколку неговиот противник на претстојните избори за година и половина. Бидејќи Марин Ле Пен обично нуди многу поедноставни решенија.