Поради западните санкции наметнати на Русија кон крајот на февруари, рубљата драстично падна на невидено ниско ниво, што ја охрабри руската централна банка да ги удвои каматните стапки на 20 отсто и ги зголеми стравувањата дека руската економија може да колабира. Оттогаш, рубљата во голема мера закрепна, барем официјално. Централната банка на Русија дури објави и фиксен сооднос меѓу рубљата и златото, а на 8 април ја намали основната каматна стапка од 20 на 17 отсто.
Заедно со дискусиите за трговскиот аранжман меѓу рубљата и индиската рупија и зголемениот суфицит на руската валута врз основа на високите цени на јаглеводородите, руската пропаганда го прогласи ова за доказ дека Москва не само што се спротивставува на економската војна на Западот, туку и како потенцијален крај на доминацијата на доларот.
Москва не е единствената која го дава овој аргумент и овој начин на размислување не е ограничен само на нејзините ехо комори во крајната десница и крајната левица. Слични ставови се појавија на страниците резервирани за мислења во The Wall Street Journal и Australian Financial Review – дури и познатиот аналитичар на Credit Suisse, Золтан Позсар, за Bloomberg изјави дека ова може да биде пресвртница за нов, пост-долар свет.
Меѓутоа, во реалноста, сегашната „јачина“ на рубљата и нејзините наводни фиксни врски со златото не се ништо друго освен слабост на руската економија и нејзиното фискално управување пред западните санкции.
Руска врска со злато
Пред сè, треба да биде јасно дека силата на рубљата, иако не е целосно илузорна, е резултат на екстремно намаленото ниво на трговија и контрола на капиталот на руската влада. Рубљата сè уште не е валута што не може да се конвертира на кој било начин – руските банки се уште не се под општа забрана – но речиси целата трговија се одвива на руската берза MOEX. Извозниците се обврзани да ги продаваат своите девизи на државата.
Контролата на руската валута значи и дека врската меѓу рубљата и златото не значи враќање на златниот стандард. Златниот стандард значи дека хартиената валута може слободно да се менува за злато. Врската на Русија со златото, напротив, има за цел да ги принуди руските производители и продавачи на злато да прифатат фиксна количина книжни пари за нивното производство на злато.
Затоа, на „фиксната врска со златото“ на Русија треба да се гледа како нешто како фиксна цена на пурите во Куба, наместо како сериозна закана за меѓународниот финансиски поредок. Централната банка на Русија сепак се откажа од оваа политика на 7 април, иако пропагандистите на Кремљ и предвидувачите на крајот на доларот обрнаа многу помалку внимание на тоа.
Наспроти жестокиот коментар за крајот на доминацијата на доларот, ниту еден значаен странски инвеститор не ја купи рубљата, бидејќи валутната контрола на Кремљ ги спречува да го вратат профитот. Во земјите кои граничат со Русија, кои доживеаја прилив на разузнавачки информации од Москва и Санкт Петербург по почетокот на војната, вистинскиот курс за рубљата достапен во повеќето менувачници е многу помал од официјалниот.
Занемарлива побарувачка за рубља од странство
Русија, сепак, ја олесни конвертибилноста на валутите дома. Русите сега можат да префрлаат 10.000 долари месечно во странство, иако тоа, се разбира, не е доволно за да се наполни резервоарот на суперјахтата.
Во суштина, се случува руската централна банка да го преземе ризикот од вештачки курс за Русите, но особено за руските увозници. На овој начин руската држава губи цврста валута при секоја трансакција, поради што девизните резерви на Русија во март беа намалени за 39 милијарди долари, иако на Централната банка и беше забрането да интервенира на пазарите на рубљата поради санкции.
Руската држава мора да ја исполни оваа улога бидејќи побарувачката за рубљата од странство останува занемарлива. Огромното мнозинство од кинеско-руската трговија не се одвива во рубљи, па дури и малцинството кое е типично врзано за доларот, на пример преку меѓународните цени на нафтата и гасот, значи дека финанизацијата на рубљата во кинеските банки е ниска. И руските фирми имаат само тенка историја на издавање долгови во јуани. Преговорите со Индија би можеле да ја зголемат побарувачката до одреден степен, но Њу Делхи не нуди извоз каков што ѝ треба на Русија, особено по западните технолошки санкции, анализира Ал Џезира.
Затоа претседателот Владимир Путин се обидува да ги принуди европските земји да плаќаат во рубљи за увоз на природен гас. Многумина беа збунети од овие барања и сметаа дека веројатно нема да имаат големо влијание, истакнувајќи дека тоа само би значело дека западните фирми ќе разменуваат долари и евра за рубљи, а не руските извозници, каде што државата доминира.
Илузијата за силна рубља
Сепак, клучен фактор е трансакцијата со која – создавање побарувачка за руската рубља од западните компании не само што ќе ја поддржи континуираната конвертибилност на рубљата, преку отворање дупка во режимот на санкции, туку и ќе го префрли валутниот ризик од руската држава.
Сепак, додека инвазијата на Путин на Украина продолжува да ослободува нови ужаси, овие празнини во режимот на санкции би можеле да се затворат – дискусиите за тоа како Западот треба да го заостри режимот на санкции продолжуваат секој ден. Ако рубљата стане целосно неконвертибилна, Русија би можела да биде принудена да влезе во систем со двојна валута со конвертибилни и неконвертибилни верзии, како во Куба или Кина со домашни и офшор јуани (CNY и CNH), соодветно.
Засега, Русија може да ја задржи илузијата за силна рубља благодарение на силниот вишок на тековната сметка, што значи дека има солидна валута што може да ја потроши, дури и ако се соочи со претстојната неспособност да ги исполни своите обврски и повеќето од нејзините средства се замрзнати. Ова повеќе нема да биде случај ако Европа на крајот се согласи на ембарго за нафта и гас.
Руската држава би можела да се измори од субвенционирањето на своите увозници и оние кои сакаат да однесат пари во странство, со оглед на тоа што Путин се сврте кон самоволие и напад на петтоколонаши. Ризиците од понатамошно пропаѓање на рубљата се многу реални. Заканата на Русија за доминација на доларот сепак останува фантазија.