По победата на исламистичките бунтовници во Сирија, Русија се обидува да го реши прашањето за своите воени бази во таа земја. Поморската база во Тартус е особено важна.
Дали Русија, по победата на исламистичките бунтовници во Сирија и бегството на претседателот Башар ал Асад, ќе ги загуби двете воени упоришта во таа земја? Прашањето останува отворено, а одговорот сè уште не е на повидок. Портпаролот на рускиот претседател Дмитриј Песков изјави дека е „прерано“ да се зборува за тоа.
Руските медиуми јавуваат дека исламистите кои ја презедоа власта во Сирија, предводени од групата Хајат Тахрир ал Шам (ХТС) и дале на Москва гаранции за безбедноста на воените бази. Сепак, нема потврди од други извори. Русија оперира со две бази во Сирија – поморската база во Тартус на Средоземното Море, која е наследство на Советскиот Сојуз и воената воздухопловна база Хмеимим, основана во 2015 година, пренесува DW.
„Во моментов, транспортните авиони можат да се видат во Хмеимим, но не на скала што би укажала на целосна евакуација“, вели Густав Гресел, поранешен експерт во Европскиот совет за надворешни односи (ЕЦФР). Руски бродови моментално маневрираат во Средоземното Море, но недалеку од Тартус. „Верувам дека Русија зад сцената преговара за задржување на базите во Сирија“, изјави Гресел за DW. „Да ги напуштеа, евакуацијата веќе ќе беше во тек#.
Поморската база во Тартус е најважна
Австрискиот воен историчар и полковник Маркус Рајснер смета дека поморската база во Тартус е „стратешки поважна“ за Русија бидејќи овозможува „распоредување на сили во Медитеранот“. Воздухопловната база Хмеимим ѝ беше потребна на Москва за поддршка на режимот на Асад во неговата борба против бунтовниците. „Но, таа потреба повеќе ја нема“, објаснува Рајснер.
Британскиот политиколог Марк Галеоти, автор на книгата „Путинови војни“, смета дека двете бази се „многу важни за руските активности во Медитеранот и Африка“.
„Интересно е колку брзо се обидоа да постигнат договор со ХТС“, додаде Галеоти.
Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров до неодамна ја нарекуваше оваа група „терористи“, но минатиот викенд Москва почна да ги нарекува „бунтовници“.
Галеоти забележува дека тонот на Москва кон исламистите во Сирија стана „многу помек“, дури и пред падот на Асад.
Што може Москва да им понуди на бунтовниците?
„Русија веројатно се надева на договор со ХТС“, вели Галеоти. Но, што може да понуди Москва? Бунтовниците, иако имаат поддршка од Турција, „не сакаат да бидат турски пиони“ и бараат сојузници и односи со други земји, смета тој. Русија може да игра важна улога овде. „Русите се прилично цинични и прагматични, што му дава шанса на ХТС да ја диверзифицира својата зависност од Анкара“, додава британскиот експерт. Тој потсетува и дека Русија не е само воено присутна во Сирија, туку има и блиски економски врски.
Бурџу Озчелик, експерт за Блискиот Исток во британскиот институт РУСИ, не верува дека сириските бунтовници брзо ќе ги исполнат руските желби.
„Многу е двосмислено дека ХТС ќе брза да стане сојузник на Владимир Путин или ќе даде зелено светло за долгорочно руско воено присуство на сирискиот брег на Средоземното Море“, оценува Озчелик.
„Особено имајќи го предвид фактот дека Асад доби азил на руска територија, предвидува долги преговори во кои регионалните актери, Русија и Иран, ќе се обидат да ја прилагодат својата надворешна политика кон Сирија“.
Каде може да оди руската армија од Сирија?
Ако руската армија навистина ја напушти Сирија, дури и постепено, каде би можела да оди? „Тие немаат многу опции“, вели Марк Галеоти. Според него, Сирија за време на Асад била многу зависна од Москва и такво место во регионот нема.
Меѓу можните опции најчесто се споменува Либија, каде Русија одржува контакти со генералот Калифа Хафтар. На негова страна се бореа руски платеници од групата Вагнер. Западните медиуми објавија за наводната намера на Русија да формира поморска база во Либија, која би можела да биде во Тобрук, шпекулира Маркус Рајснер.
Марк Галеоти смета дека оваа опција нема брзо да се реализира бидејќи таму нема инфраструктура. Истото важи и за Судан, со кој Москва со години преговара за поморска база на Црвеното Море. „Каде и да одат – Либија, Мали, Судан – нема да имаат услови како во Сирија“, вели експертот.
Ограничени ефекти врз војната во Украина
Исто така, се поставува прашањето: ако Русија ги повлече своите трупи од Сирија, што значи тоа за руската војна против Украина?
„Да бидам искрен, ефектите се занемарливи“, смета Галеоти. Според него, бројот на војници кои Москва може да ги префрли од Сирија на украинскиот фронт е незначителен.
А Густав Гресел тврди: „Добрите вести за Украина (од Сирија) се ограничени, Русија нема способност и желба да отвори втор фронт додека води сеопфатна војна против Украина. „Украина нема да почувствува опиплива придобивка од слабеењето на Иран поради израелските напади“, смета експертот. Единствената конкретна позитивна последица за Киев може да биде „дека некои луѓе на Запад стануваат похрабри“ и дека „слабоста на Путин остава впечаток на Трамп“, заклучува Гресел.
Но и тоа останува отворено прашање.