„Соседското и пријателско Скопје стана „атракција“ поради низата огромни и воопшто не дискретни споменици. Се истакнува споменикот на Александар Велики, кој доминира на главниот плоштад. Звучи познато? Се чини дека и Белград ја доби својата привлечност во форма на споменик на Стефан Немања“, пишува српскиот портал „Нова.рс“, анализирајќи ја ситуацијата со изградените споменици во двете земји.
Според нив, монументалниот објект кој синоќа беше откриен во Белград е висок дури 23 метри и тежи 68 тони, споредувајќи го со Александар на плоштадот Македонија во Скопје.
„Споменикот на Александар Велики беше поставен во 2011 година и беше само дел од проектот на тогашната влада на Никола Груевски „Скопје 2014“, со што целосно се смени централниот дел на главниот град. Многу македонски и светски архитекти ја доживуваат оваа естетика како кич, а тогашната опозиција ја обвини владата за перење пари преку. На почетокот на реализацијата, владата најави дека проектот ќе чини околу 80 милиони евра, но според истражувањето на БИРН Македонија, потрошени се повеќе од 700 милиони евра“, стои во текстот, додавајќи дека важно е да се спомене дека, според информациите од медиумите, Скопје платил 5,3 милиони евра за Александар Велики, додека цената на белградскиот споменик на Стефан Немања не била откриена.
За српскиот медиум сè неодоливо потсетува на скопското сценарио.
„Според мене, Белград веќе го надмина Скопје по својот кич изглед. Без оглед на тоа што нема толку многу споменици, но има „Белград на вода“, што Скопје го нема. Што се однесува до тој урбан тероризам, лош вкус и дивоградба, Белград го надмина Скопје “, смета архитектот Драгољуб Бакиќ. Тој смета дека скопската сценографија е полесна за отстранување од оваа, како што вели, „нивна измама“ од 68 тони и 23 метри во висина.
„Додека сè уште беше во демонтирана состојба, предложив да го преместиме споменикот на Стефан Немања на посоодветно место. Се сетивме на Немања, му направивме споменик и сега да му најдеме место. Сегашната локација не е соодветно место за него, тој ќе го наруши тој дел од градот“, предупредува Бакиќ.
Бакиќ оценува дека оваа урбанизација во главиот град на Србија е дива градба што ќе има последици врз менталната структура на граѓаните.
„Хаосот во урбанизмот е реален и хаосот во нас, а тоа се последиците“, загрижен е Бакиќ.
Без естетика
Историчарката по уметност и претставник на организацијата посветена на културното наследство на „Европа Ностра“, Ирина Суботиќ, смета дека, кога станува збор за споменикот на Стефан Немања, нема естетика. Таа посочува дека урбанизмот и естетиката се нешто што треба да има свои правила, а тоа не е случај тука.
„Тука е исклучиво прашање на мегаломански вкус и прашање на корупција и желба да се остави трага само на оваа влада. Да го направам најскап, најголем, најдобар, најинтересен и не знам кој друг споменик. Сè што беше знак за стариот Белград и белграѓани кои го сакаат, што беше пријатно, пријатно топло, сега стана ладно и бесмислено. Не зависи од мене да зборувам за корупција, но треба да се има предвид дека ова е една од причините за овие големи градежни проекти, вклучувајќи го и споменикот на Стефан Немања. Неговата изградба беше прогласена за тајна, а знаеме дека чинеше најмалку 10 милиони евра“, вели историчарката.
Таа наоѓа сличности и разлики помеѓу сценаријата во Белград и Скопје.
„Следев сè што се случи во Скопје. Истото беше скоро забрането да се зборува. Нашите колеги таму не можеа да зборуваат толку многу, на нас барем ни беше дадена можност во неколку медиуми. Таму беше под уште посилна контрола. Разликата е во тоа што ние имаме своја историја што е потврдена, а во Македонија тие создадоа историја преку Грција и Александар Велики, што е апсолутно друга линија. Не сме во иста позиција да гледаме во минатото. Имаме со што да се гордееме, тие не можеа да го сторат тоа на тој начин и тоа е разликата. Тоа е исто колку што е несвесен, необразован стил на управување. Тоа се примитивизам и ароганција, не можам да опишам со други зборови колку е во спротивност со граѓанскиот вкус, а сите ние сакаме да бидеме граѓани, а не примитивици “, заклучува Суботиќ, а пишува „Нова.рс“.