Владите низ северна Европа ги зголемуваат трошоците за одбрана, ги ревидираат безбедносните мерки и го промовираат концептот на „тотална одбрана“ – пристап што го мобилизира целото општество за одбрана од воени и невоени закани.
Додека Москва води војна во Украина, низ цела Европа расте вознемиреноста за тоа колку континентот може да се потпре на Соединетите Држави.
Норвешката влада ја објави својата прва стратегија за национална безбедност во мај.
Новинарката на АП, Ема Бароус, објаснува: „Ова е прирачникот за вонредни ситуации на Норвешка. Норвешките власти го дистрибуираа до секое домаќинство за да го подготват населението за криза. Низ северна Европа, владите предупредуваат дека континентот се соочува со својата најсериозна безбедносна ситуација од Втората светска војна, поради заканите од Русија, вклучувајќи саботажа, палење, кибернапади и климатски промени. Како би се справиле вие и вашето најблиско семејство ако снабдувањето со електрична енергија е прекинато подолг период? Што би направиле ако снабдувањето со вода престане?“ прашува норвешкиот водич.
„Во време на криза или војна во нордиските земји, можете да отидете и во бункер. Финските засолништа можат да сместат повеќе од 85% од населението. Службениците велат дека се надеваат дека водичите ќе ги охрабрат луѓето да размислат како да си помогнат себеси во криза.“
Во јануари, Норвешка објави планови за започнување со изградба на засолништа од бомби во нови згради откако практиката беше прекината во 1998 година.
Финските засолништа за цивилна одбрана се предмет на завист на земјата. Тие се чуваат речиси постојано подготвени со кревети и мијалници скриени зад врати отпорни на експлозии и имаат низа погодности, вклучувајќи базени, теретани, игралишта и забавни паркови. „Засолништата се одржуваат во многу добра состојба бидејќи се користат во нормални времиња“, вели Јарко Хеиринен, висок службеник во Министерството за внатрешни работи на Финска.
„Имаме 50.500 засолништа за 4,8 милиони луѓе, а населението на Финска е околу 5,5 милиони. Значи, имаме места за речиси сите во Финска.“, додаде тој.
Финска дели граница од 1.340 километри со Русија. Нејзината мрежа на засолништа за цивилна одбрана е составен дел од нејзината стратегија за подготвеност, која датира од пред Втората светска војна.
Тему Ратикаинен, раководител на одржувањето во базенот за пливање во подземен објект во округот Хелсинки, вели дека базените можат да се испразнат и да се претворат во засолниште од бомби во рок од 72 часа и можат да сместат до 3.800 луѓе: „Тоа е категорија S3, така што може да издржи бомба од 3 мегатони – би требало да биде во ред.“
Направени да издржат експлозии, уривање згради, зрачење и токсични супстанции, најголемите јавни засолништа во Финска се наоѓаат претежно во населени области. Зградите или станбените комплекси поголеми од 1.200 квадратни метри се законски обврзани да имаат засолниште од бомби. Други земји со сличен широк пристап до бункери се Швајцарија, Шведска, Норвешка и Израел. Финска, каде што воената служба е задолжителна за сите мажи и доброволна за жените, може брзо да мобилизира околу 280.000 војници, а вкупната воена резерва е околу 900.000.
Владите во некои нордиски земји, исто така, им советуваат на своите жители да имаат седумдневно снабдување со храна и вода. Еве што вели Мартин Свенберг од Шведска: „Мислам дека е добро да се земе предвид војната во Украина како нешто што треба да се има предвид и да се почне да се размислува: „Како би можел да се подготвам за нешто вакво?“
Типично за Шведска, акцентот е на индивидуалната одговорност.
„Во случај на криза или дури и војна, важно е секој човек во нашата земја да знае дека е клучен играч и дека треба да се подготви за таа улога со тоа што ќе се снабдува со храна и ќе се осигури дека има вода и други работи што го поддржуваат нивниот секојдневен живот.“
Шведската агенција за управување со вонредни состојби објави список на препорачани намирници кои се богати со масти и протеини и кои се лесни за складирање. Тие вклучуваат сушено месо или риба, џем, чоколадо, пире од компири, млеко во прав и бисквити. Готвачот Антон Хултберг ја презеде иницијативата.
„Во последните неколку месеци се обидувавме да готвиме без електрична енергија, без вода. Излеговме во паркови и тестиравме различни рецепти, кои ги составивме во папка. Идејата е да ја претвориме во готварска книга.“, истакна Хултберг.
Поради својата голема територија и ретко населените области, Шведска би се соочила и со потенцијални логистички предизвици, бидејќи голем дел од нејзиното производство на храна е концентрирано на југ, од каде што доаѓа поголемиот дел од увозот. Значи, во случај на вооружен конфликт, транспортот на храна би бил предизвик – проблем со кој се соочува Украина во моментов.
Херман Гајер, експерт за подготвеност вели: „Во Шведска, долго време бевме релативно поштедени од големи природни катастрофи. Дури во 2014 година почнавме посериозно да зборуваме за големите шумски пожари. Потоа дојде жешкото лето 2018 година, пандемијата и руската инвазија. Така, дебатата за подготвеноста на секој од нас постепено се интензивираше.“
Во овие неизвесни времиња, дури и ако можноста за конфликт од поголеми размери во Европа изгледа далечна, земјите од Северна Европа го сфаќаат сериозно – и покрај тоа што се меѓу најподготвените на континентот.