Повеќето од оние што работат на вакцината велат дека таа може да биде готова за 12 до 18 месеци. Тимот на Оксфорд тврди дека може да биде уште во септември.
Додека Ковид-19 зема животи низ целиот свет, во тек е фанатична научна трка за да се развие вакцина за да се стави крај на нашиот невидлив, но лукав непријател, коронавирусот САРС-КоВ-2.
Според податоците на глобалната организација CEPI (Коалиција за иновативни решенија за пандемијата), во моментов има 115 кандидати за вакцината за „Ковид-19“. Од овие 115 кандидати, 78 беа потврдени како активни, а 37 беа непотврдени. Во тек се пет клинички испитувања: две во САД и три во Кина каде наскоро треба да започнат уште две клинички испитувања. Два фармацевтски гиганти Sanofi и GlaxoSmithKline (GSK) објавија пред неколку дена дека ги здружуваат силите за развој на вакцина против коронавирус, при што клиничките испитувања треба да започнат во втората половина на оваа година.
Велика Британија во фокусот
Покрај тоа, вниманието сега е насочено кон Велика Британија каде научниците од Оксфорд предводени од проф. Сара Гилберт од Институтот Џенер деновиве го започнува своето клиничко испитување. Не им недостасува оптимизам, но проф. Гилберт неодамна изјави за лондонски „Тајмс“ дека е 80 проценти сигурна дека вакцината на нејзиниот тим ќе биде достапна уште во септември оваа година. За споредба, повеќето други вакцини би требало да бидат достапни едвај во рок од 12 до 18 месеци.
САРС-Ков-2 е РНК (рибонуклеинска киселина) вирус чиј геном содржи помалку од 30.000 „букви“ А, Т, Г и Ц (аденин, тимин, гванин и цитозин). За споредба, нашиот геном е „книга“ која содржи повеќе од три милијарди букви. Коронавирусот САРС-КоВ-2 најчесто се шири преку капки. Ако сме блиску до заразено лице кое кашла, вирусот лесно може да навлезе во устата, носот и очите.
Честичките од вируси од овие капки брзо го наоѓаат патот до клетките во нашето тело. Кога ќе влезе во ќелијата, вирусот ја заробува така што ќе ја прочита неговата РНК и ќе започне да произведува протеини кои ќе помогнат да се направат нови копии на вирусот. Како што инфекцијата напредува, механизмот на клетката произведува повеќе копии на коронавирусот. Се произведуваат нови и нови копии на вирусот и секоја заразена клетка може да ослободи милиони вируси пред конечно да се распадне и да умре.
Напад на клетките на белите дробови
Повеќето инфекции од КОВИД-19 се предизвикани од треска, што е начин како имунолошкиот систем се бори да го елиминира вирусот. Во тешки случаи, имунолошкиот систем може да пререагира и да започне да ги напаѓа белите дробови. Белодробното воспаление кај „КОВИД-19“ е особено сериозно затоа што се развива и кај белите дробови, а пациентите честопати треба да бидат поврзани со респиратори. За жал, ова понекогаш не е доволно, а околу 50 проценти од пациентите на респиратори ја губат битката со „КОВИД-19“.
За да се понапред од новиот коронавирус, научниците брзо развиваат различни видови вакцини. Но, сите вакцини имаат иста цел: да го стимулираат телото да произведува антитела кои го таргетираат вирусот САРС-КоВ-2 за да се спречи инфицирање на нашите клетки. Вообичаено е процесот на развој на вакцината да трае десет или повеќе години, при што вакцината против ебола е најбрза за развој во последните пет години. Но, немаме многу време сега, така што трката за развој на вакцина „КОВИД-19“ е без преседан во медицинската историја.
Ова најдобро се илустрира со фактот дека американските компании Inovio и Moderna најавија клинички испитувања со вакцината само неколку дена откако кинеските научници ја објавија генетската секвенца на новиот коронавирус на 11 јануари. Така, на 16 март компанијата Moderna во Сиетл и Атланта започна клиничко испитување во кое учествуваа 45 здрави доброволци.
„Вакцината што ја разви Moderna припаѓа на таканаречените вакцини за нуклеинска киселина, а во конкретниот случај тие ја користеа РНК за да го извлечат нашиот имунолошки одговор“, објасни молекуларниот биолог Кристијан Влаховишек, редовен професор на Научниот факултет (ПМФ) во Загреб.
Пристапот во Оксфорд
За разлика од Moderna, вакцината на Оксфорд ChAdOx1 nCoV-19 се заснова на аденовирусен вектор со информации за синтеза на протеини S („шила“ на врвот на вирусот). Вакцината се вбризгува во организмот и безопасен вирус ги инфицира нашите клетки. Тие произведуваат вирусен С протеин што го активира имунолошкиот одговор на нашето тело: произведуваат антитела на САРС-КоВ-2 кои се активираат кога стануваме заразени со вирусот.
Пристап сличен на Оксфорд во развојот на вакцините, го презема компанијата Johnson and Johnson во партнерство со Министерството за здравство на САД. Но, без оглед која вакцина може да биде достапна прво, важно е истовремено да биде безбедна и ефикасна.