Се покажа дека вакцината против вирусот варичела зостер, наменета за спречување на осип, воспаление и болка во нервите, може да ги поштеди и постарите лица од Алцхајмерова болест.
Во обид да им помогнат на луѓето кои се борат со херпес зостер, американските научници веруваат дека пронашле начин да го намалат ризикот од деменција кај одреден број луѓе со помош на вакцина.
Не е прв пат научниците, додека бараат решение за здравствен проблем, да откријат дека таков лек успешно решава друга медицинска состојба. Се покажа дека постоечката вакцина која спречува болни состојби кај херпес зостер, кој е предизвикан од вирусот варичела зостер, се чини дека го забавува стареењето на мозокот и штити од деменција.
Природен експеримент
Вакцинацијата против вирусот варичела зостер го намалува ризикот од развој на деменција во следните седум години за 20 проценти, е главниот заклучок на студијата објавена во списанието „Nature“. Како што објасни водечкиот истражувач д-р Паскал Гелдсецер од Универзитетот Стенфорд за АП, студијата користела „природен експеримент“ што се одржал во Велс, каде што сите на возраст од околу 80 години ја примиле вакцината од прва генерација против варичела зостер. Тоа било во септември 2013 година. Но, неочекуваното ограничување на возраста што стапило на сила од 1 септември истата година, дека само оние на 80 години или постари можеле да ја примат вакцината, помогнало да се реши загатката. Споредувањето на постарите луѓе кои штотуку го исполниле или го пропуштиле тој рок, како и оние кои „се вакцинирале“ на 79 години, го имитирало контролната група во студијата. Тимот истражувачи анализирал повеќе од 280.000 медицински картони и пронашол докази дека вакцинацијата нуди одредена заштита од деменција. Но, луѓето кои ја примиле препорачаната вакцина, исто така, следеле и други практики за заштита на мозокот – вежбање, здрава исхрана – што им отежнувало на истражувачите да докажат каква било дополнителна корист.
Во тоа време, луѓето примале вакцина од прва генерација наречена Зоставакс.
Секој што некогаш прележал варичела зостер – скоро секој роден пред 1980 година – го носи вирусот доживотно. Тој се крие во нервите и може да се појави повторно кога имунолошкиот систем е ослабен од болест или возраст, предизвикувајќи болни, плускавци, обично на едната страна од телото кои траат со недели.
Додека повеќето луѓе се опоравуваат, кај некои, херпесот може да предизвика сериозни компликации. Ако вирусот го инфицира окото, може да предизвика губење на видот, а една петтина од заразените страдаат од силна болка во нервите со месеци дури и откако самиот осип ќе исчезне.
Одредени вируси кои „се провлекуваат“ во нервниот систем – особено оние од семејството на херпес, вклучувајќи го и вирусот варичела зостер – долго време се сомневаа дека придонесуваат за деменција.
Минатото лето, лекарите во болница во Бостон објавија дека херпесот може да го зголеми ризикот од деменција за околу 20 проценти. Д-р Марија Нагел од Универзитетот во Колорадо, Болдер, која ги проучува вирусите што го инфилтрираат нервниот систем, објаснува дека вирусот варичела зостер предизвикува воспаление, воспаление кое влијае на различни органи, вклучувајќи го и мозокот. Инфекцијата може да ги инфицира крвните садови во мозокот, предизвикувајќи формирање на згрутчувања и попречување на протокот на крв, што сето тоа претставува ризик и за мозочен удар и за деменција. Нејзината лабораторија покажа и дека вирусот може да го стимулира производството на амилоиден протеин, што е еден од белезите на Алцхајмеровата болест.
Во Соединетите Американски Држави, многу посовремената вакцина против херпес не е задолжителна, но се препорачува за лица над 50 години.
Имунизација на 50 години
Друга истражувачка група неодамна објави некои докази за овие тврдења. Минатиот месец, производителот на вакцини GlaxoSmithKline објави соработка со здравствените службеници во Обединетото Кралство за следење на когнитивното здравје на постарите лица кои ја примаат вакцината Shingrix (именувана по англиското име за ќерамиди за херпес) е вакцина со еднократна доза, дадена во две дози со растојание од неколку месеци. Американскиот центар за контрола и превенција на болести во Атланта препорача вакцинацијата да започне на 50-годишна возраст, но порано за луѓе кои имаат ослабен имунитет поради други здравствени состојби. Несаканите ефекти, вклучувајќи болка на местото на инјектирање и треска и болка слична на грип, честопати ги одвраќаат луѓето од примање вакцина, се вели во извештајот.
Најсилните аргументи за избегнување или намалување на ризикот од деменција продолжуваат да бидат препораките дека постарите луѓе треба повеќе да се дружат, да бидат физички активни и да го „хранат“ својот мозок со содржина што бара размислување и внимание, како и да го контролираат крвниот притисок и шеќерот во крвта.