Започнува историско вооружување: Германија има за цел да ја изгради најмоќната армија во Европа

32

Кога војниците од бригадата „Panzergrenadierbataillon 371“  им се придружија на сојузниците во воена вежба во Норвешка пред една деценија, тие требаше да ја демонстрираат моќта на елитните сили за брз одговор на НАТО. Наместо тоа, вежбата се претвори во фарса бидејќи германските војници, поради нивната катастрофална опрема, мораа да монтираат црни метли на своите оклопни транспортери наместо митралези.

Срамниот инцидент, кој Берлин се обиде да го прикрие, стана симбол на занемарувањето на армијата, позната како Бундесвер од страна на Германија. Сојузниците го сметаа за предмет на потсмев, но времињата се менуваат и германската воена машина, во услови на руска агресија, повторно станува посилна и станува сила на која треба да се смета, пишува „Телеграф“.

Според радикалните реформи што ги протурка оваа година канцеларот Фридрих Мерц, Берлин ги укина сите фискални ограничувања за трошоците за одбрана со една цел: да ја изгради најмоќната армија во Европа. Ова го отвори патот за масовна набавка на опрема – тенкови, артилерија, борбени авиони и воени бродови – во вредност од стотици милијарди евра, додека Бундесверот се подготвува да се соочи со заканата што ја претставува Владимир Путин.

Севкупно, Германија потроши повеќе од 50 милијарди евра за оружје минатата година, а беа направени планови за дополнително трошење од дури 377 милијарди евра. Историското проширување повторно треба да ја трансформира Германија во столб на НАТО, со огромни импликации за безбедноста на континентот. Но, клучното прашање останува: дали ќе биде доволно за да се спротивстави на Русија?

Клучна улога на источното крило

Во случај на руски напад врз источното крило на НАТО, улогата на Германија би била клучна. Со војниците што веќе се трајно стационирани во Литванија, се очекува поголемиот дел од Бундесверот итно да се движи напред за да ги поддржи сојузниците како Полска.

„Навистина се очекува тие да обезбедат поголем дел од копнените капацитети во континентална Европа“, вели Едвард Арнолд од Кралскиот институт за обединети служби (RUSI), воен тинк-тенк.

„Голем дел од огнената моќ ќе дојде од Германија и Полска, како и од САД.“

Николас Драмонд, британски консултант за одбрана кој работи со германски одбранбени компании, додава: „Русите веројатно би ја нападнале Полска, а на Полска би ѝ била потребна помош, а Германија би ја обезбедила. Значи, им е потребна способност за водење маневарска војна, што значи тенкови, пешадија, артилерија и авиони кои работат заедно за да го потиснат непријателот.“

Последиците од „мировна дивиденда“

Со години, Германија ги игнорираше целите за трошење на НАТО и дозволи нејзините вооружени сили да се влошат, бидејќи политичките лидери претпоставуваа дека деновите на вооружен конфликт во Европа се завршени.

По падот на Берлинскиот ѕид, воените трошоци паднаа од 2,5% на само 1,4% од БДП. Ова делумно беше резултат на длабоко вкоренетиот антимилитаризам, реакција на наследството на нацизмот. Политичарите претпочитаа да ја жнеат „мировната дивиденда“ и во голема мера да избегнуваат конфликт.

Резултатот беше Бундесвер во толку лоша состојба што беше принуден да ја канибализира опремата за да одржи барем дел од неа во функција.

„Потрошувачката опадна толку многу што замената на постојната опрема стана речиси невозможна“, вели Гунтрам Волф од Институтот Кил.

„Ако имавте три тенка, ќе користевте два само за да набавите резервни делови за преостанатиот.“

Помеѓу 1992 и 2013 година, бројот на главни борбени тенкови се намали од 6.684 на само 323, а флотата на борбени авиони се намали од 553 на 205.

Двоен шок: Војната на Путин и враќањето на Трамп

Два политички потреса ги поттикнаа превирањата: руската инвазија на Украина во 2022 година и предупредувањето на Доналд Трамп дека Америка повеќе нема да ја финансира одбраната на Европа. Нападот на Путин ја разби илузијата во Берлин дека со него може да се преговара. Тогашниот канцелар Олаф Шолц одржа историски говор за „цајтенвенде“ (пресвртница), ветувајќи „моќен, најсовремен Бундесвер“ и формирајќи посебен фонд од 100 милијарди евра за војската.

Но, нов удар дојде од Америка со враќањето на Доналд Трамп, кој ги нарече европските сојузници „деликвенти“ и го натера Берлин да се запраша: што ако повеќе не може да се смета на Вашингтон? Тоа беше пресвртница за новиот канцелар, Фридрих Мерц. Иако деклариран атлантист, тој беше толку потресен од коментарите на Трамп што предупреди дека на Европа ѝ е потребна „независност од САД“ и започна радикални реформи на уставната „кочница за долг“ на Германија.

„Никогаш не помислив дека ќе морам да кажам нешто вакво“, рече Мерц. „Но, јасно е дека Американците се во голема мера рамнодушни кон судбината на Европа“. Уставната промена, која ги укина ограничувањата за задолжување во одбраната, создаде огромен простор за трошење, а Мерц вети дека ќе го трансформира Бундесверот во „најсилната конвенционална армија во Европа“.

Неограничено воено финансирање

Овој месец беа објавени планови за трошење на неверојатни 377 милијарди евра за одбрана. Голем дел од ова ќе биде финансирано со задолжување, што нема да биде проблем за Германија. Нејзиниот однос долг-БДП е само 62%, во споредба со 100% во Велика Британија и Франција. „Германија има најголем фискален простор од која било голема економија во Европа“, вели Сандер Тордоар од Центарот за европски реформи.

За некои, ова воено зголемување ќе предизвика сеќавања на нацистичката воена машинерија, но Драмонд истакнува дека работите се многу различни денес.

„Секако, некои луѓе се прашуваат дали треба да се грижиме за тоа Германија да ја има војската што ја имаше во 1939 година“, вели тој. „Но, работите сега се многу, многу различни. Тоа воопшто не е милитаристичка култура. Тие го гледаат тоа како неопходен чин.“

Според плановите на Мерц, трошењето би ја достигнало новата цел на НАТО од 3,5% од БДП до 2029 година, шест години пред Велика Британија да вети.

Што купува Берлин?

Леопард 2, главниот борбен тенк на Бундесверот, е сакан низ целиот свет. Сепак, Германците не купиле нов Леопард од Студената војна до 2023 година. Тоа се менува сега, со нарачани 105 нови, со што вкупната флота достигна повеќе од 400. За споредба, Обединетото Кралство има 213 тенкови.

И тоа е само почетокот. Само во 2024 година, Берлин нарачал 123 оклопни транспортери „Боксер“, 19 мобилни системи за воздушна одбрана „Скајренџер“, шест фрегати, две подморници и до 1.000 американски ракети „Патриот“, во обем на трошење во вредност од 58 милијарди евра.

Германските нарачки минатата година беа три пати поголеми од комбинираните нарачки на Велика Британија, Франција и Полска. Поголемиот дел од опремата ќе биде испорачана од домашни компании како што е „Рајнметал“, чии акции скокнаа од 96 евра пред војната во Украина на повеќе од 1.700 евра денес.

Дали се враќа воената служба?

Друг знак за сериозноста на ситуацијата е повикот за повторно воведување на задолжителната воена служба, укината во 2011 година. Бундесверот моментално има околу 185.000 војници, а целта е да се зголеми тој број на 260.000, со 200.000 резервисти. Канцеларот Мерц се сомнева дека ова може да се постигне само на доброволна основа, а неодамнешната анкета покажа дека повеќе од половина од јавноста го поддржува враќањето на воената обврска.

Дебатата за тоа во Германија е многу поотрезнета отколку во Велика Британија, делумно поради признанието на владата дека Европа би можела да се соочи со заканата од инвазија уште во 2027 година. Во оваа смисла, Германија веќе соработува со Полска за проширување на клучните автопатишта што би служеле за движење на воени конвои во случај на војна.

Дали сето тоа ќе биде доволно?

Сепак, клучното прашање останува: дали германскиот напор е доволен и дали доаѓа предоцна? Извештај на Институтот Кил покажа дека руската воена машина сега може да произведе еквивалент на сите германски залихи на оружје за 2021 година за само седум месеци.

„Следниот предизвик за Германците е да го направат одвраќањето реално и веродостојно во очите на Русија“, вели Арнолд, кој верува дека Путин сè уште смета дека на Берлин може да се влијае.

Други експерти, како Волф, го критикуваат прекумерното инвестирање во скапи, застарени системи наместо беспилотни летала и ракети, како и потпирањето на американската технологија. Сепак, за повеќето сојузници, враќањето на Германија кон целосна воена сила е исклучително добредојдено.

„Идејата дека ќе има мир во наше време е малку заблуда и затоа мора да одвраќаме“, заклучува Драмонд. „Затоа мислам дека Германците се во право што го прават тоа“.