Социјалната стигма во контекст на здравјето подразбира негативна поврзаност помеѓу некоја личност или група на луѓе кои имаат карактеристики и одредена болест. Во епидемија, ова може да значи дека луѓето биле етикетирани, стереотипизирани, дискриминирани, третирани одделно и / или доживеале губење на статусот како резултат на поврзаната врска со некоја болест.
Тековната пандемија КОВИД-19 предизвика социјална стигма и дискриминаторско однесување против луѓе од одредена етничка припадност, како и секој што се смета дека бил во контакт со вирусот.
Во прирачникот за спречување и справување со социјалната стигма поврзана со коронавирусот од УНИЦЕФ, Светската здравствена организација (СЗО) и Меѓународната федерација на друштва на Црвен крст и Црвената полумесечина (ИФРЦ), вели дека стигмата може да ја поткопа социјалната кохезија и забрзување на можната социјална изолација на групата, што може да придонесе за ситуација кога вирусот може да се рашири уште повеќе.
Ова може да резултира во посериозни здравствени проблеми и тешкотии во контролата на избивање на болеста.
Нивото на стигма поврзано со КОВИД-19 се заснова на три главни фактори: болеста е нова и многу непознати сè уште постојат; честопати се плашиме од непознатото; и лесно е да се поврзе тој страв со „другите“.
Разбирливо, во јавноста има конфузија, вознемиреност и страв. За жал, овие фактори поттикнуваат и штетни стереотипи, вели водичот, кој исто така наведува дека стигмата може да ги охрабри луѓето да ја кријат болеста за да избегнат дискриминација, да ги спречат луѓето веднаш да бараат здравствена заштита и да ги обесхрабрат да прифатат здраво однесување.
Идентификување и казнување на заразените
И ЦДЦ (Центарот за контрола и превенција на болести) предупреди на стигматизација кога станува збор за новиот вирус. Стравот и вознемиреноста од болеста може да доведат до социјална стигма кон луѓето, местата или нештата.
„На пример, стигмата и дискриминацијата може да се појават кога луѓето ја поврзуваат болеста, како што е КОВИД-19, со популација или националност, иако не сите во таа популација или од тој регион се особено изложени на ризик од оваа болест. Стигмата може да се појави и откако некое лице е ослободено од карантин поради КОВИД-19, иако не се смета дека е ризик за ширење на вирусот на други. Некои групи на луѓе кои можат да доживеат стигма поради КОВИД-19 вклучуваат: лица со азиско потекло, лица кои патувале или здравствени работници во итната помош“, се вели во прирачникот за ЦДЦ, цитирани од РСЕ.
Растечката глобална пандемија е исто така тест за спротивставените интереси на јавното здравство и приватноста. Илјадници луѓе, покрај физичкото заболување, доживеале и помалку видливи – стигма, пишува „Асошиејтед Прес“.
Иако има многу приказни за добри дела и луѓе кои им помагаат на другите, вирусот корона им донесе и друга, потемна страна на некои луѓе: страв, гнев и срам.
Во Индија, лекарите известија дека сопственици на стан ги избркале загрижени дека ќе го шират вирусот на другите станари. Во градот Св. Мишел на Хаити луѓе каменувале сиропиталиште откако коронавирусот бил дијагностициран кај белгиски волонтер. Во Индонезија, пациент е обвинет декаго фатила вирусот поради нудење сексуални услуги.
Психолозите велат дека желбата да се препознаат и казнуваат оние што страдаат е дел од стариот инстинкт некој да се заштити себе си и роднините од потенцијално фатално заболување – и верувањето, колку и да е неосновано, дека оние што ја имаат болеста сносат некоја одговорност.
„Болеста е една од основните стравови со кои луѓето се соочуваат во текот на целата нивна еволуција“, рече за АП Џеф Шерман, професор по психологија на Калифорнискиот универзитет во Дејвис.
„Не е изненадувачки што тие би биле непријателски расположени кон некој за кој сметаат дека е одговорен за носење на болеста во заедницата“.
Дали стигмата е уништувачка како и болеста?
Студиите покажуваат дека кога луѓето ја поврзуваат болеста со однесување, тие веројатно ќе ги обвинуваат и исплашат болните, пренесува АП. Истражувачите откриле дека луѓето имаат негативен став кон лицата со широк спектар на болести, а ХИВ / СИДА често е на врвот. Но, дури и оние со навидум побезопасни болести можат да ја доживеат стигмата.
Истражување во Хонг Конг неколку години по избувнувањето на САРС во 2003 година, вирус во кој загинаа скоро 800 луѓе, откри дека мал дел од населението сè уште е стигматизиран од оние кои ја преболеле оваа болест.
„Општо земено, стигмата предизвикана од заразни болести може да биде исто толку погубна за заразената личност како и самата болест“, напишале авторите на анкетата, пренесува АП.
За повеќето луѓе, коронавирусот предизвика благи или умерени симптоми, како што се треска и кашлица. Но, за голем број луѓе, особено постарите лица и лицата со постојни здравствени проблеми, може да предизвика сериозни проблеми, вклучително и пневмонија, па дури и да доведе до смрт.
Експертите за ментално здравје велат дека откако сè повеќе познати личности и политичари објавуваат дека го имаат вирусот, стигмата што многу пациенти со коронавирус ја чувствуваат може да биде малку помалa. Актерите Том Хенкс и Рита Вилсон добија пофалби што зборуваа за нивните случаи. Но, за помалку познати пациенти, чии имиња беа ненамерно споделени, искуството беше сосема друго, пишува АП.
УНДП пишува дека стигматизацијата и дезинформацијата се смртоносни.
„Лажните или погрешни тврдења во медиумите, поттикнати од штетни стереотипи, поттикнаа дискриминација и насилство што ги оживуваат болните истории за припишување на епидемии на маргинализираните групи. Здравствените власти забележаа вознемирувачки тренд, предупредувајќи дека стигмата и дискриминацијата може да ги загрозат напорите за спречување на епидемијата. Ова не е првпат стигмата и дискриминацијата да одговорат на растечката епидемија и да го спречи напредокот кон клучните глобални здравствени цели, вклучително и универзалното здравствено осигурување. Кога ХИВ за прв пат се откри во осумдесеттите години на минатиот век, недостатокот на навремени и точни информации предизвика широко распространета стигма и дискриминација“, рече здравствени експерт на УНДП.
Владите, граѓаните, медиумите, истакнати личности и заедници играат важна улога во спречувањето и запирањето на стигмата. Заедничкиот водич на хуманитарни организации и Светската здравствена организација наведува дека е важно секој поединец да биде одговорен и внимателен кога станува збор за комуникација на социјалните мрежи и споделување на содржини на која било платформа. Психолозите се согласуваат дека стигмата е предизвикана од страв, а стравот најчесто се должи на незнаењето.
Дезинформацијата и гласината инфографски се шират побрзо од сегашната епидемија на новиот коронавирус, а тоа придонесува за негативните ефекти, вклучително и стигматизација и дискриминација на луѓето. Водичот наведува дека колективната солидарност и јасни, ефективни информации се неопходни за борба против овие појави.