Србите кои протестираат поради апсењето на поранешниот полицаец Дејан Пантиќ се уште се на барикадите во Косово. Северот на Косово е блокиран и од косовската полиција, а преминувањето на премините Брњак и Јариње не е возможно ниту пеш. Претседателот на Србија, Александар Вучиќ ги повика Србите на северот на Косово да бидат мирни и да не наседнуваат на провокации, како и да ги почитуваат КФОР и Еулекс. Училиштата на северот на Косово денеска нема да работат.
Дел од српската јавност не смета дека сегашните тензии на северот на Косово и Метохија може сериозно да ја загрозат безбедноста на поширокиот балкански регион во краток рок. Српскиот политички аналитичар Зоран Чворовиќ во разговор за „Локално“ вели дека ескалацијата на северот на Косово е чиста инсценација во режија на приштинските власти со јасна политичка цел.
Зоран Чворовиќ
-Следствено, како што ја започнал претставата, режисерот има можност секогаш по своја волја да ја заврши и да не дозволи да се развива во несакана и непланска насока. Приштинските власти ќе го сторат тоа во моментот кога ќе проценат дека ризикот се заканува да ја надмине или поништи политичката добивка. За разлика од властите во Приштина, Србите од Косово и Метохија не можат да извлечат никаква корист од ваквите ситуации. Поточно, секоја ваква криза може само дополнително да ја влоши нивната и онака крајно незавидна лична и имотна безбедност, бидејќи како етничко малцинство подложено на отворениот терор на етничкото мнозинство, тие немаат политички, демографски и институционален капацитет на Косово и Метохија да произведуваат и контролираат кризи. Ова не се однесува само на српските енклави на Косово, туку и на северот на Косово. Бидејќи по волја на официјален Белград, северот на Косово, иако исклучиво населен со Срби, со бриселскиот договор од 2013 година остана без заштита на институциите на српската држава, вели Чворовиќ.
Тој потенцира дека „ако теророт на режимот на Курти е уште побрутален, тогаш би можеле да дојдеме во ситуација егзистенцијалниот отпор на Србите од северот на Косово да расте до таа мера што директорот на кризата да ја изгуби контролата врз него“.
-САД, НАТО и ЕУ ќе дадат се од себе тоа да не се случи, бидејќи како креатори на Косово имаат целосна контрола врз властите на нивниот протекторат, оценува српскиот аналитичар.
Според него, доаѓањето во посета на американскиот претставник Габриел Ескобар на Приштина служи само да испрати порака до сите во регионот дека безбедноста на регионот зависи само од Вашингтон.
-Друга работа е што Вашингтон всушност не е миротворец, туку некој што предизвикува кризи за да успее да извлече некој надворешно политички профит во услови на планиран хаос, смета Чворовиќ.
Аналитичарот објаснува дека невозможно е да се дојде до заклучок дека актуелната криза е предизвикана заради територијална поделба на Косово, бидејќи таа идеја е неприфатлива за Курти и пред се за американските демократи и за актуелниот претседател на САД.
-Бидејќи главната надворешнополитичка цел на САД е да им се спротивстави на Русија и Кина во сите делови на светот, вклучително и на Балканот, кризата во сферата на Косово иницирана од режимот на Курти со благослов на САД, може да биде само во служба на тој главен надворешнополитички интерес на САД. На Вашингтон му се брза да ја заврши таканаречената независност. Косово, пред да ги загуби повеќето инструменти на притисок што Вашингтон ги стекна во услови на униполарниот свет во последната деценија од минатиот век. Немирите на српскиот дел од Косово, за кои се обвинува злонамерното дејствување на Русија преку Србија, се идеална алатка за убедување на петте членки на ЕУ кои не го признаа Косово и за да се постигне договор за добрососедство Косово и Србија, вели Чворовиќ.
Курти и неговите надворешнополитички ментори победуваат, вели тој, ако го принудат Вучиќ да потпише договор со Србија во рок од шест месеци до една година.
-Косово, кое не би морало да содржи клаузула за признавање, туку би овозможило напредок на земјата во пристапните преговори со ЕУ и членството во НАТО. За Вучиќ, ваквиот договор би бил крај на неговата политичка кариера, а со оглед на доминантното, речиси едногласно расположение на српските граѓани (околу 80% од нив се против ова сценарио), склучувањето на таков договор би предизвикало сериозна политичка нестабилност во Србија. Затоа, на Вучиќ му треба барем смоков лист во форма на ЗСО, што е неприфатливо за мнозинството српски граѓани, бидејќи се работи за здружување на српски општини во рамките на независно Косово. Имајќи го ова предвид, можно е инсценирањето на сегашните кризи на северот на Косово да не е насочено кон поделба на Косово, туку кон ЗСО, за да му се даде можност на Вучиќ да потпише сеопфатен договор. Сепак, таквиот план е погрешен, бидејќи во неговото спроведување смета на српскиот отпор, пред се во централна Србија. Успешноста на плановите за Косово не зависи од задоволството што ќе го добие овој или оној политичар, бидејќи сите тие се минливи. Трајниот план за решавање на статусот на Косово не може да се заснова на игнорирање на легитимните суверени права на српската држава на Косово, барем до степен до кој не може да се игнорираат националните права на албанската заедница на Косово, потенцира Чворовиќ.
За барањето Белград да врати свои трупи на Косово поради новонастаната ситуација, српскиот аналитичар вели дека имајќи предвид дека КФОР треба да го одобри спроведувањето на оваа обврска од Резолуцијата 1244 на СБ, а знаејќи дека за САД, НАТО пактот и ЕУ, нереално е да се очекува КФОР да одобри вакво, дури и делумно, обновување на суверенитетот на Србија над Косово.
-Она што е многу пореално да се реализира е постепеното формирање на владини органи во системот на Република Србија, што всушност би било враќање на состојбата пред Бриселскиот договор. Државата Србија има способност да иницира вакво легитимно обновување на власта на северот на Република Косово, а властите во Србија, во неисполнувањето на клаузулите од Бриселскиот договор, имаат одлично алиби за тоа. Дали актуелната власт во Србија, пред се Вучиќ, ќе се определи за ваков суверенистички чекор зависи од многу фактори, меѓу другото и од тоа што ќе се случува во наредните денови во преговорите на ЕУ со Косово. Јавното мислење во Србија, според релевантните испитувања на јавното мислење, во голема мера е подготвено да ја поддржи ваквата современа одлука, порачува Чворовиќ.
Фото: AFP
Н.П.