Додека неизвесноста околу посетата на српскиот претседател Александар Вучиќ во Москва се зголемуваше, пропрезидентските медиуми во Србија се обидоа настанот да го претстават како историски момент што може да го промени текот на светската политика. Сепак, зад дипломатската помпа, се крие сложена слика за позицијата на Србија меѓу Истокот и Западот, оценуваат аналитичари за „Дојче веле“.
Посетата на Москва следеше по неуспешната турнеја во САД, каде што Вучиќ не успеа да оствари средба со Доналд Трамп. Посетата во Москва сепак послужи како материјал за домашната пропаганда, каде што беше претставена како доказ за меѓународниот углед на српскиот претседател. Но, и покрај официјалниот оптимизам, забележлива беше нервозата кај Вучиќ, кој иронично изјави дека се надева словачкиот премиер Роберт Фицо ќе пристигне во Москва, „за да не бидам единствениот европски претседател тука“.
Зошто токму сега Москва?
Според политичкиот аналитичар Ѓорѓе Вукадиновиќ, одлуката на Вучиќ да присуствува на настанот во Москва е резултат на внатрешна и надворешна политичка пресметка.
„Доколку останеше отсутен, неговата стратегија на балансирање – или како што велат критичарите, ‘седење на три столчиња’ – ќе беше целосно разоткриена. Ова има и силна врска со расположението на неговиот електорат, кој доминантно поддржува блиски односи со Русија“, истакнува Вукадиновиќ.
Наим Лео Бешири, директор на Институтот за европски прашања, оди уште подалеку, оценувајќи дека присуството на Вучиќ во Москва го потврдува неговото враќање кон реториката и вредностите од 1990-тите.
„Во Москва беа диктатори и автократи. Тоа е амбиентот во кој Вучиќ природно припаѓа. Неговото зборување за европски интеграции беше само средство за продолжување на власта и за збогатување на неговото најтесно опкружување. Европа тоа го сфати. Прашање е само кога ќе реагира посериозно“, вели Бешири.
Меѓу Путин и Пицула: Симболичка порака до јавноста
Аналитичарите забележуваат дека посетата во Москва не беше само дипломатска активност, туку и маркетиншки потег насочен кон домашната публика. Со неа, Вучиќ – индиректно или не – испрати порака: „Вие сте со Пицула, јас сум со Путин.“
„Популарноста на Русија и Путин кај српската јавност е далеку поголема отколку на европските функционери како Тонино Пицула или Урсула фон дер Лајен. Тоа е реалност што ни Западот ни Србија не сакаат да ја признаат“, вели Вукадиновиќ.
Оваа порака дополнително го мобилизира неговиот електорат, кој, според истражувањата, во 90% е проруски ориентиран.
Европа – немоќен критичар?
Иако од Брисел доаѓаат сè поостри тонови, особено од Европскиот парламент, реалните инструменти на ЕУ за притисок врз српскиот режим се ограничени.
„Европскиот пат на Србија е во застој. Брисел, иако критикува, досега не презеде конкретни чекори. Дополнителни санкции се малку веројатни, особено бидејќи ЕУ има свои внатрешни проблеми“, вели Вукадиновиќ.
Од друга страна, Бешири предупредува дека последиците од „мегаломанската политика“ на Вучиќ веќе се чувствуваат – застој во интеграциите, економски ризици и пад на кредибилитетот пред европските партнери.
Контрола и избори: Одговор до студентите
Од Москва, Вучиќ одговори на барањата на студентите за предвремени избори со сарказам: „Нека се подготват, ќе бидат кога некомпетентниот орган ќе го потпише“. Со тоа, јасно ја потврди контролата што ја има врз изборниот процес.
„Така комуницираше на трибините на Црвена Звезда, сега така се обраќа на целата нација. Тоа покажува колку е деградирана политичката сцена“, коментира Бешири.
Вукадиновиќ, пак, смета дека опозицијата и студентите ја изгубија иницијативата.
„Со тоа што барањето за избори сега зависи од Вучиќ, а не од политичкиот притисок, тој само ја зацврсти својата позиција. Секој изборен процес без структурна промена е огромен ризик“, предупредува тој.