Израелците се разбудија утрово со веста дека нивниот сојузник САД го нападна Иран.
Од една страна, новата зора донесе одредена утеха бидејќи американската воена поддршка е тука. Од друга страна – војната сега достигна опасна и потенцијално неконтролирана точка.
Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху објави видео изјава во која го фали американскиот претседател Доналд Трамп и тврди дека мирот доаѓа преку силата.
Трамп, пак, се обрати до американската нација и го предупреди Иран дека нема да се двоуми да нареди дополнителни акции доколку има одмазда.
Што ќе се случи следно – сега е во голема мера во рацете на Иран, а она што таа земја ќе одлучи ќе ја обликува иднината на овој регион, пишува Скај њуз.
Прашањето не е дали Иран ќе одговори, туку – како?
Во изминатите девет дена, Иран беше подложен на понижувачки израелски воздушни напади, а сега претрпе масовни напади врз своите нуклеарни постројки од држава што ја нарекува „Големата сатана“.
Чувството на национално понижување и гнев е секако силно, а владата ќе мора да им докаже на своите луѓе дека сè уште е силна.
Развојот на нуклеарната програма траеше со децении и чинеше милијарди долари. Иран, исто така, плати висока цена за својата нуклеарна програма во меѓународните санкции. Сега, сè е уништено, а тоа е неуспех што мора да им се објасни на луѓето, кои страдаа со години поради големите амбиции на режимот на кој се спротивставуваат.
Ресурсите за напади се намалуваат
Ајатолахот Али Хамнеи често се опишува како најдолговечниот диктатор во светот. Тој не преживеа поради неодговорност – но додека нападите на САД не беа насочени кон промена на режимот, неговата иднина сега е понеизвесна од кога било.
Реториката на владата и државната телевизија ќе ветуваат оган и победа, но реалноста не е толку едноставна.
Во близина на Врховниот лидер ќе се слушнат гласови, особено од Револуционерната гарда, што ќе поттикне силен одговор. Поумерените кругови веројатно ќе повикаат на претпазливост, свесни за опасноста од вовлекување на САД во поширок, долготраен конфликт во кој Иран не може да победи.
Не е јасно колку повеќе Иран може да инвестира во напади врз Израел. Балистички ракети се испукуваат секој ден од почетокот на војната, но во помал број, бидејќи Израел систематски уништува места за лансирање и магацини.
Иранските сојузници – Хезболах и Хамас – се сериозно ослабени, а режимот на Башар ал-Асад во Сирија повеќе не постои. Сето ова требаше да биде прва линија на одбрана, механизам за одвраќање од израелски напад. Тој штит сега е спуштен.
Хутите продолжуваат да покажуваат пркос, но нивната огнева моќ е ограничена.
Неколку можности
Нападите на САД беа насочени кон нуклеарните објекти на Иран, а не кон високи функционери. Напад врз американските бази во регионот затоа би бил значаен одговор, ако се земе предвид принципот на реципроцитет.
Доколку конфликтот одлучи да се прошири, Иран би можел да ги таргетира нафтените објекти во Заливот или да се обиде да го блокира стратешки важниот Ормутски теснец. Двете опции би имале глобални последици.
Шиитските милиции во Ирак би можеле да дејствуваат независно и би било тешко да се сопрат. Ирачките безбедносни сили наводно веќе ја опколија амбасадата на САД во Багдад во очекување на насилство.
Постои можност Иран да преземе помала, симболична акција – да „го спаси образот“, да го задржи правото на последен збор и да му понуди на регионот стратегија за излез. На тоа се надева Вашингтон.
Но, дури и во такво најдобро сценарио, одговорот ќе мора да биде нешто повеќе од обична симболика.
Иран е потресен – сериозно ослабен и внатрешно и надворешно. Ако ескалира, ризикува силен американски одговор што би можел да биде фатален удар за земјата. Ако попушти, владата ќе се соочи со големо внатрешно незадоволство и губење на угледот од кој можеби никогаш нема да се опорави.
За Врховниот лидер утрово, ниту една од двете одлуки не е добра.