Западниот Балкан сака да се фали со својот голем потенцијал во областа на обновливите извори на енергија, кој навистина го имаат, но сепак се многу далеку од енергетската транзиција, а нивниот најголем потенцијал – соларната енергија, речиси воопшто не се користи, пишува Frankfurter rundschau (FR).
– Исцрпената чекална за влез во Европската Унија се чини дека е направена за добивање електрична енергија од обновливи извори. Во длабоките балкански долини, потоците и реките бучат и кркорат. На ридовите, особено во близина на бреговите, ветерот речиси секогаш дува, а поради климатските промени, сонцето сјае посилно и подолго над покривите и полињата – пишува германскиот дневен весник.
Сепак, иако уделот на електрична енергија од обновливи извори во земјите кандидати Албанија и Црна Гора е речиси двојно поголем од просекот на ЕУ, „Западен Балкан е сè уште многу далеку од одржлива енергетска транзиција, а пред сè, потенцијалот на соларната енергија речиси и да не се користи, или воопшто не се користи“, пишува FR.
Весникот наведува дека сликата во регионот е многу нерамномерна и дека, додека Албанија игра на својот воден потенцијал и, заедно со Исланд, се смета за единствена земја во Европа што може да се справи без фосилни горива, многу земји во регионот сè уште се потпираат на своите големи резерви на јаглен и на своите „застарени термоелектрани што загадуваат“.
Косово така зависи од термоелектраните за 95%, Србија за 62,7%, а Босна и Херцеговина за 62,2%, пишува весникот, додавајќи дека, ако ништо друго, поради загадувањето на воздухот и „озлогласениот зимски смог“, разделбата од јагленот е неизбежна дури и за оние кои се борат да добијат подолг транзициски период.
Исто така, некои земји во регионот планираат да изградат нови големи хидроелектрани, вклучувајќи ја и Албанија, која веќе добива 96,7% од својата електрична енергија од овој извор, но ова не само што го зајакнува отпорот на екологистите, туку овие проекти се во спротивност со „Зелениот план“ на ЕУ, кој предвидува обновување, а не дополнително канализирање, на европските реки.
FR додава дека, поради несразмерноста помеѓу релативно малите енергетски придобивки и огромната еколошка штета предизвикана од малите хидроцентрали, нивната изградба, која силно се промовираше до пред десет години, е во застој во регионот.
– За разлика од алпските земји, водните ресурси на Балканот се ограничени дури и во планинските подрачја. Кога нивото на водата се намалува во текот на летото, цели планински потоци често исчезнуваат во цевките на мини хидроцентралите, оставајќи исушени речни корита, села загрижени за својата вода за пиење и земјоделци кои се борат за основата на своето постоење – пишува FR.
Германскиот весник пишува дека крајбрежните земји, како што се Хрватска или Црна Гора, се обидуваат сè повеќе да ја користат енергијата на ветерот и дека другите соседни земји имаат слични планови за изградба на ветерни фарми, но дека ветерот едвај игра голема улога во енергетскиот микс на регионот.
– Експертите го гледаат потенцијалот што е речиси целосно неискористен првенствено во соларната енергија. На Западен Балкан, С. Македонија постигна најголем напредок во своите напори да ја искористи, со 5,5 проценти, пишува FR.
Сепак, иако има сè повеќе проекти поврзани со соларната енергија, „поради недостатокот на субвенции и можноста за внесување вишок електрична енергија во мрежата, сончевите панели на покривите на приватните куќи се сè уште редок исклучок“, истакнува весникот.
FR забележува дека на Западен Балкан, огромните загуби на електрична енергија во преносните мрежи, куќите се лошо изолирани, употребата на застарени грејни тела во зима и застарените клима уреди во лето се „дополнителни причини зошто производството на електрична енергија честопати едвај го задоволува растечкото побарување“.