Вашингтон продолжи и ги продлабочи балканските грешки неколку години и по интервенцијата во Босна, со интервенирањето во Косово.Граѓанските конфликти во немирниата, претежно албанска покраина на Србија, врие и се распалија во средината и крајот на 90-тите години на минатиот век.
Овој пат Вашингтон дури не направи гест за усогласување со водечките европски држави, а го презеде водството на политиката. На крајот САД одржаа седумдесет и осум дневна воздушна војна против Србија, принудувајќи го Белград да се откаже од контролата на окупациските сили на НАТО, кои работат под маската на резолуција одобрена од Советот за безбедност на ОН.
Русија неволно се согласи со оваа миротворна резолуција, иако врските на Москва со Белград и руските интереси на Балканот датираат од деветнаесеттиот век. Овој чекор ја одразува воената, економската и дипломатската слабост на Русија по распадот на Советскиот Сојуз. Иако бесот од политиката на НАТО, имаше малку руски лидери, кои сметаа дека можат да направат нешто во одговор на интервенцијата на Западот во традиционалната руска сфера на влијание.
Дури и по изненадувачки пасивни одговор на Москва, ароганцијата на Вашингтон речиси предизвика трагедија.
Во последните денови на војната Москва испрати симболичен мировен контингент за Косово, без претходна дозвола од западните сили. Врховниот командант на НАТО, ген. Весли Кларк од американската армија, му нареди на британскиот командант ген. Мајк Џексон да го стави под контрола аеродромот крај главниот град на Косово Приштина и да спречи слетувањето на руските воени авиони – со сила ако е потребно. Џексон категорично не се потчини на наредбата на Кларк, велејќи кратка дека нема да започне Третата светска војна поради американскиот генерал.
Интервенцијата во Косово создаде некои ужасни преседани.
Предводена од САД сојуз за наводна одбранбена улога нападна држава која не нападнала ниту еден член на НАТО, независно од жестоките протести на Москва и насилно оддели провинцијата на суверена држава, ставајќи го под меѓународна контрола.
Овој сет на проблематичната преседани се засилуваше од активностите преземени од САД и нивните сојузници во почетокот на 2008 година Косово сакаше да ја објави официјалната независност од Србија, но беше јасно дека таков потег ќе биде изведен пред дефинитивно руско (и најверојатно кинеско ) вето во Советот за безбедност на ОН.
Вашингтон и специјалната коалиција на земји од Европската унија безмилосно го заобиколија Советот за безбедност и одобрија декларацијата за независност на Приштина. Тоа беше исклучително контроверзна потег. Не сите земји-членки на ЕУ беа вклучени во политиката, бидејќи некои од нив се угнетувани од пошироките импликации. Шпанија се загрижи од промоцијата што таквото решение можеше да даде на сопствените сепаратистички движења, особено на Баскијците и Каталонците. Грција и Кипар беа длабоко загрижени дека ратификацијата на насилното поделба на Косово од Србија би можело да ги легализира претходното повлекување со воена сила од страна на Турција на северниот дел на Кипар и после основањето на Турската Република Северен Кипар во оваа окупирана територија. Руските лидери протестираа остро и предупредија дека неовластени дејствија на Западот создаваат опасен дестабилизирачки преседан. Вашингтон ги отфрли овие поплаки, тврдејќи дека ситуацијата во Косово е уникатна. Американскиот помошник државен секретар за политички прашања, Николас Барнс го направи тоа на експлицитни брифинг на Стејт департментот во февруари 2008 година Бидејќи ситуацијата беше уникатна, тој инсистираше дека косовската политика на Западот не создава преседан во однос на другите етнички сепаратистички ситуации.
Истовремената нелогичност и хибридност на оваа ситуација бѓе почеток. Западните сили наскоро открија дека само затоа што рекоа дека нивното дејство во Косово не создало преседан, тоа не беше така. Русијаго покажа тоа само неколку месеци подоцна. Од распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година Грузија се занимаваше со сепаратистички напори во два региона – Јужна Осетија и Абхазија. Националната влада на претседателот Михаил Саакашвили во Тбилиси не држат никаква власт над ниту една од двете области, а руските “мировни” војници беа во Јужна Осетија. Кога силите на Саакашвили почнаа офанзива за да ја потврдат контролата над Јужна Осетија во почетокот на август 2008 година, и извршија артилериски предупредувачки оган врз самопрогласена бунтовничка престолнина, Русите тргнаа во контранапад, атакуваа и наскоро пристигнаа во предградието на Тбилиси.
Предвидливиот САД и нивните сојузници ја обвинија Москва за конфликтот, иако последователната истрага од страна на Европската унија утврди голем дел од вината за Саакашвили. Војната траеше само пет дена и кога заврши, Кремљ разјасни дека Засилени руска сила ќе продолжат да ја бранат автономијата како на Јужна Осетија, така и на Абхазија. Паралелите на улогата на НАТО, која не и дозволи на Србија да ја поврати контролата над Косово, не беа особено сложени.
Администрацијата на Џорџ Буш ја осуди како првичнава инвазија на Москва, така и последователните активности на Кремљ, како што направија и сојузниците на Вашингтон во НАТО. Но, исто како Русија не беше во можност да направи многу за однесувањето на НАТО во Косово, така и западните сили (со исклучок на започнувањето на војната против Русија) не можат да сторат ништо за интервенција на Москва во Грузија. Епизодата беше друга фаза во континуираното влошување на односите меѓу Западот и Русија. Духот на косовскиот преседан повторно се разбуди за САД во 2014 година, кога Кремљ го засили военото присуство на полуостровот Крим и го користи за “надзор” на референдум во кој Крим гласаше да се оддели од Украина.
Овој чекор беше увертира на анексија на полуостровот од Русија. Вашингтон реагира со уште поголем гнев, отколку по инвазијата на Москва во Грузија, брзо наметнува голем број економски санкции против Русија. На прес-конференција претседателот Обама радосано изјави дека на Русија не може да им биде дозволено даги прецртаат “границите на Европа со дулото на пиштолот”. Ниту еден од новинарите во салата не го праша претседателот што смета затоа пто гош направилао НАТО во Косово. Интервенцијата во Косово беше уште полоша грешка во меѓународната политика на САД, отколку претходната интервенција во Босна.
Таа даде можност на исклучително спротивно политичко движење – Ослободителната војска на Косово, која изврши бројни прекршувања на човековите права. Мисијата дополнително го трансформира НАТО од дефанзивна воена алијанса во механизам за агресивни крстоносна војна, која создаваат нации. Присилната ампутираност на територија на суверена држава создаде загрижувачки шаблон во меѓународниот систем по Студената војна. Вашингтон дополнително го поткопува меѓународното право, го опкружува Советот за безбедност на ОН и користи специјална западна коалиција, за да даде независност на сепаратистичката организација. Овие мерки поставуваат крајно неповолни преседани кои се вратија за да влијаат на Западот. И конечно, но сигурно не на последно место, дејствијата на САД и нивните сојузници од НАТО во Косово дополнително ги отровија односите со Русија. Во секој поглед, предводена од САД мисија во Косово беше неразумна и непродуктивна.
…………………
Автор на коментарот во “Нешнл интерест” е Тед Карпентер, специјалист за одбрана и надворешна политика во Институтот Како. Автор е на на десет книги.