43
Да, врз основа на тековниот напредок и геополитичкиот приоритет, Молдавија и Украина се во позиција да го завршат процесот и да станат членки на ЕУ пред Северна Македонија. Еве зошто:
- Брзина на процесот:
- Украина и Молдавија аплицираа во март 2022 година (по руската инвазија), добија кандидатски статус во јуни 2022 и почнаа преговори во јуни 2024. Тие завршија скрининг (анализа на законодавството) и се подготвуваат за отворање на првиот кластер (темели) во април/мај 2025. Комисијата ги пофалува за „значаен напредок“ во 2025, особено во реформите за демократија и безбедност.
- Северна Македонија е кандидат од 2005, преговорите започнаа во 2022, но се во застој поради ветото од Бугарија за уставни измени (за признавање на бугарското малцинство). Извештајот од 2025 бара “брзи и одлучни акции” за отворање на кластерите, но без рок.
- Геополитички приоритет:
- По 2022, ЕУ го забрза проширувањето кон исток поради руската агресија. Украина и Молдавија се „спарени“ во процесот, со цел да се испрати силна порака за поддршка. Комисијата проценува дека, со тековното темпо, преговорите можат да завршат до 2028, а членството до 2030 (ако ЕУ се подготви институционално).
- За Западен Балкан (вклучително Северна Македонија), процесот е побавен поради билатерални спорови (на пр. Бугарија-С. Македонија, Хрватска-Србија). Извештајот од 2025 истакнува дека Црна Гора и Албанија се поблиску (цели 2026-2027), но С. Македонија е „нејасен“ случај.
- Предизвици и ризици:
- За Украина и Молдавија: Војната во Украина и хибридните закани во Молдавија (дисинформации, Транснистрија) можат да го забават темпото, но ЕУ обезбедува финансиска поддршка (€50 млрд за Украина, €1.9 млрд за Молдавија). Унгарија го блокира отворањето на кластери до април 2026, но Комисијата бара „обиколници“.
- За С. Македонија: Резолуцијата на спорот со Бугарија е клучна, но историските тензии често предизвикуваат одолговлекување (како спорот со Грција од 1990-тите). Без тоа, отворањето на кластери е одложено, а цел за членство не е дефинирана.
- Реални прогнози:
- Европската комисија и аналитичари (како RFE/RL) предвидуваат дека Украина и Молдавија можат да бидат меѓу првите нови членки до крајот на 2020-тите, заедно со Албанија и Црна Гора. С. Македонија, поради блокадата, веројатно ќе чека подолго – потенцијално до 2030+.
- Процесот бара едногласност во Советот на ЕУ, па политичките промени (на пр. избори во Бугарија или Унгарија) можат да влијаат. Сепак, моментниот моментум е кај источното проширување.
Што значи ова за регионот?
ЕУ го гледа проширувањето како геополитички инструмент за стабилност, но бара строги реформи. За С. Македонија, клучот е решавање на билатералните прашања за да се врати динамиката.
Извор: GrokAI