Американскиот претседател беше “на менито” на вечерата во Софија

од Марта Пешевска
150 прегледи

Европските лидери во средата се зарекоа дека нема да  им остават Трамп да се  заканува за нуклеарната договор со Иран или за царините на извозот на челик. На петчасовната вечера со ќофтиња и биволски  стекови во бугарската престолнина Софија, 28те лидери зборуваа за  суровата реалност дека претседателот на САД, кој често делува непредвидено, изгледа повеќе како непријател, отколку како историски сојузник со кого споделуваат вредности и политички цели. 

Официјално, лидерите беа  во Бугарија, и го држеа европското претседателство, за да се состанат со нациите на Западен Балкан за прв пат од 15 години, и да започнат партнерски иницијативи со цел Пригушување на  влијанието на Русија и Турција. Но неочекувано агресивните дејствија на Трамп во последниве недели – Прво новите давачки за извоз на челик и алуминиум, рок од еден месец за преговори со Брисел, потоа оддалечување од од нуклеарната договор со Иран и обновата на санкциите за Техеран – поттикнаа лидерите да ја менуваат агенда. Вечерата, на која требаше да се фокусираат на нови активни политики за дигитална иновација, сепак започна со дискусија за технологијата и беше достигнат консензус дека ЕУ треба да прави повеќе, вклучувајќи да  создаде европски совет за иновации и како  да се поттикнуваат  проекти во области како вештачката интелект

Сепак, фокусот брзо се префрли на темата на Трамп.

Претседателот на Европската комисија Доналд Туск го постави тонот на дискусијата уште пред вечерата, во изјавата за новинарите, кога мрачна истакна “со пријателите како оние …на кого му требаат непријатели?” За да ја засили пораката, изјавата на Туск веднаш беше објавена во Твитер, најпосакуваниот метод на комуникација на Трамп.

Двајцата највлијателни лидери на ЕУ, германскиот канцелар Ангела Меркел и францускиот претседател Емануел Макрон го  посетија Трамп во Вашингтон пред неговата одлука за Иран да биде  јавна, споделија со колегите лични впечатоци кои беа опишани како “многу реални” и “не многу оптимистички “- дипломатски обид да кажат дека не гледаат надеж за подобрување на трансатлантските односи во скоро време. Челичната должност беше посебна прилика за огорченост во европските главни градови. На вечерата, лидерите потврдија често слушнале фразата дека “ЕУ нема да преговара со потпрен во главата пиштол.” Тие инсистираат Трамп да издаде перманентно ослободување од   митските обвинувања  пред рокот  на 1 јуни, и велат дека во замена за тоа  ќе бидат подготвени да започне преговори со цел решавање на заедничките проблеми. Меѓу потенцијалните теми за дискусија беа: продлабочување на енергетската соработка, главно во областа на природниот гас; посилна регулаторна соработка; заедничка работа за реформирање на Светската трговска организација, специјални начини за деблокирање на обврските кон Апелациониот суд на СТО; и взаемно подобрување на пристапот до пазарот на индустриски производи, вклучувајќи ги и автомобилите, изјави официјален претставник.

Лидерите го одржуваат постојаното ослободување од царинските давачки како предуслов за вакви разговори и додаде дека сите разговори ќе имаат за цел “да спречат трговска војна”.

За Иран, лидерите ја поддржаа позицијата на Франција, Германија и Велика Британија – трите европски сили, кои придонесоа за склучување на договорот, заедно со САД, Русија и Кина – да ги задржат договорот дотогаш, додека Техеран ги почитува своите обврски. Има консензус меѓу лидерите во врска со заштитата на европски компании од какви и да биле казнени мерки од страна на Вашингтон, како тие се изјасниле дека се подготвени да ја разгледате ракетна програма и воениот авантуризам на Иран во Блискиот Исток.  Лидерите исто така беа непопустливи во својата одлука да продолжат да инсистираат на почитување на “меѓународната систем базиран на правила” – одраз на нивноиот дух  дека Трамп се повлече од договорот и покрај едногласна резолуција на Советот за безбедност на ОН, кој го одобри договорот. Вечерата се одржа во високотехнолошки центар во позадина на розови рози. Домаќините потенцираа  дека масата е направена од картон на кој лидерите би можеле да ги остават пораките подоцна да бидат изложени како дел од изложбата.

Во средата во Брисел Ентони Гарднер, поранешен амбасадор на САД за ЕУ, рече дека Трамп  ги оштетува трансатлантските односи во целина. “Година и половина од почетокот на мандатот на Трамп, можеме да заклучиме дека односите меѓу САД и ЕУ ќе бидат значително, но привремено оштетен во речиси сите сфери во кои претходно  имаше соработка”, рече тој пред Европскиот парламент.

 

………………………..

Дејвид М. Хершеинхорн, “Политико”