Додека 27-те лидери на Европската унија дебатираат во Брисел, нивните дискусии се одвиваат во сенката на растечките глобални тензији и непредвидливите безбедносни предизвици. Во време кога безбедносниот поредок воспоставен по Втората светска војна, кој во голема мера се потпира на заштитата од Соединетите држави, се наоѓа на крстопат, европските владини челници се свесни дека постои реална опасност од негово пропаѓање. Овој самит нуди уникатна прилика за лидерите да разгледаат стратегии за зајакнување на европската безбедност и самостојност, како и да се справат со новите геополитички реалности, вклучувајќи променливите односи со Кина и Русија. Успехот на овие разговори би можел да одреди не само иднината на Европската унија, туку и целокупната безбедност на континентот.
Во изјава за „Локално“, политичкиот аналитичар Благојче Атанасовски потенцира дека Европската унија се соочува со критичен момент во својата историја, при што единствениот пат кон задржување на нејзиното единство е преку обединување. Во време на геополитички нестабилности, особено со доаѓањето на новиот американски претседател, Европа се наоѓа во ситуации на подвојување на трансатланската соработка, смета Атанасоски. Според него Овој процеп може да ја ослаби позицијата на ЕУ на глобалната сцена и да доведе до фрагментација на нејзините интереси.
„Единствениот начин да остане ЕУ единствена, е да биде обединета. Се наоѓа во геополитички процеп со новиот американски претседател и подвојувањето на трансатланската соработка. Друг пат не им останува“, изјави Атанасовски.
Клучниот ден се приближува, и со него доаѓа пресвртница која ќе ги дефинира идните односи на Европската унија, смета Атанасоски. Според него ова е момент на кој може да се одлучи дали ЕУ ќе излезе како значаен фактор на глобалната сцена, или ќе се соочи со маргинализација, до точка на непрепознатливост во геополитичките односи. Според Атанасоски Унијата мора да ја зајакне својата соработка и да ја дефинира својата стратегија, за да избегне да стане безгласна буква во светскиот дискурс. Овој ден не е само тест за единството на членките, туку и критичен момент кој ќе ја обликува иднината на Европа како геополитичка сила.
„Денот Д, ќе биде пресвртница во односите на самата Унија. Или ќе излезе посилна од кога и да било во нејзиното постоење, или ќе се маргинализира до непрепознатливост во геополитичките односи и ќе биде безгласна буква, до степен на нејзино растурање“, изјави Атанасовски.
На прашањето дали на самитот веќе има „тројански коњ“а тоа е „прорускиот фронт“ предводен од унгарскиот премиер Виктор Орбан, Атанасовски смета дека ЕУ носи одговорност за присуството на “автократски тумори” во својата структура. Атанасовски нагласува дека ЕУ не се труди да се справи со овие проблеми, на сметка на тоа да се развиваат, што укажува на недостаток на политичка волја или ефективност во спречувањето на авторитарните практики.
„Самата ЕУ е виновна што во својата организација на т.н либерални демократии, дозволила да има,, автократски тумори”, кои наместо да бидат хируршки отстранети, тие биле толерирани. Самиот систем на консензус на сите земји членки и го врзува рацете на Унијата, но и со овие,, предизвици”, треба да се справи, бидејќи и од тоа зависи нејзината иднина и обединетост“, изјави Атанасовски.
Трансатлантската заедница, која долго време се сметаше за столб на меѓународната соработка и партнерство, сега се наоѓа на крстопат на конкуренција и конфронтација, нагласува Атанасовски, кој исто така смета дека, од први партнери и сојузници, Соединетите Држави и Европската унија се претвориле во конкуренти, што доведува до отворено непријателство, особено во економската сфера и надворешната трговија. Оваа нова динамика во односите значи дека штета ќе трпат сите страни – и граѓаните на САД, и европските држави, кои зависат од ЕУ пазарот. Во овој контекст, ќе разгледаме како оваа промена влијае на трансатлантските врски и какви последици може да има за глобалната економија.
„Нови, досега невидени за трансатланската заедница. Од први партнери и сојузници, стануваат конкуренти во меѓународните односи, дури со еден вид на отворено непријателство. Особено во економската сфера и надворешната трговија, штета ќе трпат сите : и граѓаните на САД и на самата ЕУ, а со тоа и на самите држави на европскиот континент, кои се врзани со ЕУ пазарот“, потенцира Атанасовски.
Комплексноста на предизвиците со кои се соочуваат лидерите на ЕУ на самитот, каде недостатокот на единство и широкиот спектар на теми создаваат можност за различни исходи. Преговорите ќе се фокусираат на две клучни области: пренасочување ресурси за зајакнување на националните војски и поддршка на Украина. Лидерите ќе се обидат да најдат баланс помеѓу овие две задачи, бидејќи и двете се важни за безбедноста и стабилноста на регионот. Исто така, осудувањето на режимот на Владимир Путин и потенцијалната најава на нови санкции покажуваат дека ЕУ е посветена на притискање на Русија, но истовремено со тоа се поставуваат прашања за ефективноста и последиците од таквите мерки. Овој самит може да биде клучен за идниот развој на односите помеѓу ЕУ и Русија, како и за стратегиите за безбедност во регионот.
Д.Ѓ