Александар Вучиќ ѝ понуди на Европската Унија „стабилност“ во замена за поддршка, но граѓаните на Србија покажаа дека не сакаат таква „стабилност“ – бидејќи тоа подразбира репресија, недостаток на слобода и перспектива, вели професорот Флоријан Бибер. Ова значи, додаде тој, дека претходниот однос меѓу ЕУ и Вучиќ повеќе не функционира, а пораките што ги слушнавме во последните 24 часа покажуваат дека ставот на ЕУ кон владата во Србија се променил, пренесе Н1.
Професорот од Универзитетот во Грац рече дека, иако не сите се нови, пораките што ги слушнавме вчера во ЕП укажуваат дека ставот на Европската Унија кон Србија се менува.
„Марта Кос кажа нешто слично во април, но сега тие пораки се појасни и погласни отколку во претходните 10 месеци. Фактот што таа вели „имаме проблем со Белград“ и исто така – преиспитувањето на членството на Српската напредна партија (СНС) во Европската народна партија (ЕПП), е многу важен сигнал. ЕПП беше еден од столбовите за заштита на СНС во европските институции. Секако, не знаеме каков ќе биде исходот, но тоа е првиот чекор“, рече тој.
Бибер верува дека е јасно дека кога Марта Кос зборува за проблемот, таа се осврнува на владата во Србија.
„Таа ја спомена штетата што ја направија демонстрантите на протестите, но и притисокот врз медиумите, употребата на сила од страна на полицијата. Мислам дека кога вели „Белград“, очигледно мисли на Александар Вучиќ. Не ѝ е дозволено или не сака да каже дека тоа е Вучиќ, бидејќи тогаш е премногу лично и тешко се решава дипломатски. Сепак, таа порака е јасна и, судејќи според нервозата што Вучиќ ја покажа преку своите изјави, и нему му е јасна“, рече Бибер.
Изјавите на Вучиќ за европратениците се шокантни, а европските претставници не се навикнати на таков речник од претседател, додаде тој.
На прашањето дали е можно во таква ситуација да се врати „трансакциски однос“ меѓу Србија и Европската Унија, Бибер вели дека дел од тој договор бил Вучиќ да донесе стабилност, но граѓаните на Србија покажале дека не сакаат таква „стабилност“.
„Таа стабилност значи репресија, недостаток на слобода и перспектива. Тоа значи дека понудата на ЕУ „Јас ви давам стабилност, вие ме поддржувате“ повеќе не функционира. До одреден степен, тоа отвора простор за критички ставови кон Србија“, рече тој.
Бибер вели дека изјавата на Урсула фон дер Лајен ќе биде многу поважна од изјавата на Марта Кос, и дека Вучиќ е свесен и за тоа.
„Најважно е да слушнеме некои критички зборови од неа и да слушнеме малку повеќе за тоа што може да направи Европската комисија, бидејќи само зборовите не се доволни“, нагласи Бибер.
Сепак, тој верува дека воведувањето санкции врз претставниците на режимот во Србија не е реално, бидејќи за нив е потребна согласност од земјите-членки.
„Земји како Унгарија и Словачка сигурно ќе стават вето. Од друга страна, не очекувам дека Александар Вулин, на пример, би бил загрозен од забрана за патување во Брисел. Тој би сакал да ја искористи за да се претстави како голем антизападен политичар“, рече тој.
Запрашан за можноста за дијалог во Србија со посредство на Европската Унија, Бибер тука гледа неколку проблеми.
„Прво, владата не покажа никаква подготвеност да се вклучи во дијалог. А опозициските партии не можат да бидат носители на дијалогот. За дијалогот да биде легитимен, тој мора да вклучува претставници на студентите, што е комплицирано. Во овој поглед, мислам дека еден инструмент што го има ЕУ е поважен од дијалогот, а тоа е да испрати експертска мисија во Србија за владеењето на правото. Тие веќе го направија тоа во Северна Македонија и Босна и Херцеговина и имаат право да го сторат тоа. Владата, ако сака да остане во процесот на европска интеграција, нема право да одбие таква мисија. Експертска група би можела да идентификува кои се слабите точки во Србија. Во принцип, сите го знаеме тоа, но потоа таа група би можела да понуди и упатства за тоа како да се излезе од кризата – на пример, да се среди изборниот процес“, оцени тој.
Тој верува дека Европската Унија би била многу наивна ако очекува од оваа влада да им дозволи на медиумите да работат слободно.
„Знаеме дека владата мора формално да исполни некои барања, на пример REM, но тоа е само површно, не е суштинско, бидејќи целиот нивен систем на владеење се потпира на контрола на медиумите. И затоа мислам дека е потребна одредена анализа. Европа мора да ѝ каже на владата што да промени и, ако таа не го стори тоа, тогаш знаеме дека нема желба за промена, па затоа го преиспитуваме нашиот понатамошен однос со властите во Србија. Ова не е само список на желби, туку е прашање како да реагираме ако српските власти не се подготвени да ги исполнат овие барања“, додаде тој.