Владата на британскиот премиер Тереза Меј започна во Брисел преговори во суштина за напуштање на Европската унија (ЕУ), иако никој во Британија сеуште не е свесен каков излез всушност земјата бара. Со владата на Меј и безредието и збунетоста на нејзиниот кабинетот заради Брекзит, во некои области дури има верба дека земјата би можела и најверојатно треба да остане во ЕУ.
До неодамна дури споменувањето на таквата можност беше политичко и социјално табу. Поддржувачите на кампањата “Одјави”, кои го освоија референдумот против ЕУ со 52% наспроти 48% во јуни 2016 година, се закануваа повеќето надвор од земјата, дека “волјата на народот” треба да биде почитувана и дека нема да се толерира никакво несогласување или девијација. Сега неколку политичари почнуваат отворено да зборуваат за можноста за растовар на Брекзит – вклучувајќи популарниот сер Винс Кејбел, новиот лидер на малата проевропска Либералдемократска партија, и исклучително непопуларниот поранешен премиер лабурист Тони Блер. Почнаа да излегуваат статии, да се прашуваат дали има било какви шанси Велика Британија да остане во ЕУ .Напиша и “Фајненшл тајмс” коментаторот Гордон Рахман кој констатира дека : “Кампањата за запирање на Брекзит зема замав”. Исто оваа недела 65 водечки личности од Шкотска во писмо до весниците ја повикаа земјата “да размисли повторно” за одлуката од референдумот.
Анализирањето на на јавното мислење не покажуваат дефинитивна промена во позициите на општеството, иако може да бидат почувствувани во налетот на ветрот, ако се погледнат вистинските броеви. На пример, во три гласања во YouGov во јуни оние кои велат дека Велика Британија прави грешка со излегувањето од ЕУ за прв пат ги надмина како број оние кои велат дека тоа е правилно – макар и со малата предност од 45 до 44%. Други експерти повеќе гледаат на постојаната, макар и лесна промена во расположението во општеството по референдумот. Пред околу една година Меј брзо упадна на “Даунинг стрит” 10, објавувајќи “Брекзит значи Брекзит”, слоган, наменет за да ја покаже цврстата одлучност за примена на резултатите од референдумот што и да значи тоа. Во нова манифестација на цврстина во јануари таа создаде уште еден воен вик “Да нема договор е подобро од лоша зделка”, а во март прописно го информира Брисел за намерата на Велика Британија да ја напушти по две години. Тогаш тоа е готово.
Можеби глупаво, но за 8 јуни Меј објави “брзи” избори – откако беше ветила да не го прави – уверена дека ќе го зголеми парламентарното мнозинство и ќе го зајакне својот мандат за “хард” Брекзит, при што Велика Британија ќе го напушти единствениот пазар на ЕУ и царинската унија,и ќе се ослободи од јурисдикцијата на Судот на Европските заедници и ќе воведе рестриктивна гранична контрола врз мигрантите во ЕУ. Нејзиното коцкање пропадна. По катастрофална и бескрупулозна кампања таа го загуби парламентарното мнозинство и мораше да исплете грубо контроверзен пакт со десет пратеници од северноирландската Демократска унионистичка партија, за да остане на функцијата.
Освен што не го зајакне раководството, таа ја загуби речиси целата власт и останува во својот кабинет сам
о затоа што нејзините колеги конзервативци се плашат од водечката потенцијал до раскол битка за лидерство и сакаат по секоја цена да се избегнат други избори. Тоа не стави крај на континуираноста меѓу завојуваните фракции зад сцената и се повеќе спротивно на внатрешен конфликт, кој стана познат поради истечени во печатот информации. Нападите беа насочени против министерот за финансии Филип Хамонд, бидејќи се обидуваше да го “поткопа Брекзит” преку обидите да задржи блиски идни врски со останатите 27 земји од ЕУ – до таква мера, да Меј мораше да го предупреди својот кабинет оваа недела да престанат да си забиваат ножеви во грб еден на друг, и тоа преку медиумите. Постојат три главни причини поради кои судирите и конфузијата околу Брекзит не треба да бидат изненадувачки.
Прво, референдумот не даде насоки за тоа што би значело гласањето за излез во однос на идните односи на Велика Британија со Европа, на тој начин побрзо започнува отколку да се уредува спорот за различните формули на Брекзит – “тврд”, “мека” , норвешки, швајцарски или дури украински како стил и така натаму.
На второ место, иако непосредната економска катастрофа, тезата од некои бранители на останувањето во ЕУ, уште да не се материјализира, негативното економско влијание на гласањето за излез започнува да се појавува. Фунтата се намали, растот се забавува, инвестициите паѓаат и инфлацијата почнува да расте. Економијата се соочува со недостиг на квалификувана работна сила, бидејќи мигрантите од ЕУ се враќаат во родните земји.
Трето, зашеметување и колапс на Меј на изборите е широко прифатен како поништување на нејзиниот мандат за “хард” Брекзит, а со тоа и отворање простор за други ривалски решенија. И аргументите и нередот по различните можни опции натераа повеќе луѓе да се прашуваат дали целаиот брекзитен неред вреди да биде прогонуван како цел – и дали Меј или некој друг лидер на владата е способен да постигне добра зделка со Брисел.
Кога и опозициската Лабуристичка партија, исто така се раздели по Брекзит – макар и не толку сериозно како конзервативците – станува јасно дека преминувањето на огромните количини законодавство потребни за исклучување на Велика Британија од ЕУ, ќе биде огромен кошмар. Малцинската влада на Меј е изложено на голем ризик од неочекувани ситуации во парламентот и е исправена пред решавачка опозиција од владите на Шкотска и Велс, кои сметаат дека законодавството за Брекзит ќе ги загрози овластувањата кои тие тешко победија од централната влада на Вестминстер.
При нешто што широко е оценувано како знак за слабост, Меј покани опозициски партии да предложат соработка и идеи, за да помогнат за обезбедување на успех при Брекзит и други политики. Тешко е да се замисли лидерот на лабуристите Џереми Корбин, да и го покаже спасот на Меј, откако неговиот главен приоритет е да ги освои изборите наесен.
Да се случи превртат на Брекзит најверојатно е можно технички и законски, до датумот кога Велика Британија треба да ја напушти ЕУ во март 2019 година Засега малкумина се залагаат за тоа. Големо прашање е дали непријатните работи и испитувања кои ги создава Брекзит, ќе бидат доволно моќни за да јА менуваат свеста на јавноста пред крајниот рок.
…………………
Автор на коментарот во списанието. “Њусвик” е Реџиналд Дејл е директор на трансатлантската медиумска мрежа во иницијативата на Атлантскиот совет “Бидете Европа”. Тој е поранешен уредник за Европа и САД на “Фајненшл тајмс”.
Прочети още на: http://www.bgnes.com/bez-filtyr/bez-filtyr/4525203/