Здрава исхрана, редовно вежбање, доволно спиење и избегнување алкохол, цигари и дроги – ова се совети што сите сме ги слушнале безброј пати. И не без причина: ова се темелите на доброто здравје и долговечноста.
Но, еден истакнат невролог од САД, кој со години го проучува здравјето на мозокот, посочува уште четири секојдневни навики што ги избегнува по секоја цена – и што многумина од нас ги прават без размислување, ден по ден.
1. Постојано се потпираме на GPS
Навигацијата на нашите мобилни телефони е дефинитивно корисна, особено кога брзаме на работа или се обидуваме да избегнеме сообраќајни метежи. Но, ако го вклучуваме Google Maps секој пат кога одиме во локалната продавница, може да го оштетиме сопствениот мозок.
Студиите покажаа дека постојаното потпирање на GPS ја намалува нашата просторна ориентација, додека возачите на таксистите и возачите на брза помош, на пример, кои ги меморираат улиците и се снаоѓаат сами, постигнаа подобри резултати на тестовите за меморија. Дури е откриено дека имаат поголеми димензии на делот од мозокот одговорен за просторна меморија, таканаречениот хипокампус.
2. Енергетски пијалоци секој ден? Лоша идеја за мозокот и нервите
Нема кафе, денот е долг, исцрпени сме – и се обидуваме да добиеме „поттик“ со енергетски пијалок? Лоша навика, предупредува експертот.
Иако дејствуваат брзо, енергетските пијалоци често содржат високи дози на кофеин, таурин и витамин Б, а прекумерната консумација може да предизвика несоница, нервоза, па дури и сериозни срцеви и невролошки нарушувања. Во потешки случаи – напади или оштетување на нервите.
Особен ризик е витаминот Б6, кој може да се акумулира во телото и да предизвика оштетување на периферните нерви ако се консумира во прекумерни количини во подолг временски период.
Решението? Вода, чај, здрави закуски и – квалитетен сон.
3. Лековите што се издаваат без рецепт не се секогаш безопасни
Дали имате главоболка, болки во грбот или настинка? Во Македонија е лесно да се добијат лекови како ибупрофен, парацетамол или разни додатоци во исхраната, но тоа не значи дека треба да се земаат лесно.
Честата и прекумерна употреба на лекови против болки може да им наштети на желудникот, бубрезите, па дури и на црниот дроб – особено ако не обрнеме внимание на дозата. Парацетамолот често се смета за побезбеден, но токму тој е водечка причина за откажување на црниот дроб во Америка.
А потоа, тука се и додатоците во исхраната: премногу цинк, железо или популарни „природни“ препарати од TikTok можат да предизвикаат сериозни невролошки проблеми.
Пораката е јасна: ако не сме сигурни – да се консултираме со лекар.
4. Одење во природа без заштита? Голем ризик, особено во лето
Престојот на свеж воздух, прошетката во шума или викендот во планините – звучи совршено, нели? И е, но само ако добро сме се заштитиле.
Крлежите и комарците носат сериозни болести, а лекарите секоја година во текот на потоплите месеци ги прегледуваат пациентите со треска, конфузија, па дури и напади предизвикани од каснувања од инсекти. Лајмската болест е добро позната, но постојат и други инфекции кои можат да остават трајно оштетување на нервниот систем.
Практичен совет: носете долги ракави и панталони, користете средство против инсекти и задолжително проверете откако ќе поминете време на отворено – особено ако сте биле во шума или висока трева.
Здравјето на мозокот не е само поврзано со исхраната и вежбањето. Малите, секојдневни навики – како што се начинот на кој се движиме низ градот, што пиеме кога сме уморни, како ги користиме нашите лекови или колку сериозно ја сфаќаме безбедноста на отворено – можат да направат голема разлика на долг рок.