Вчера во Србија беа регистрирани 359 новозаразени лица, а 10 лица починаа како резултат на короната. Поради потешката клиничка слика, 190 пациенти се наоѓаат на респиратор.
Симптомите на коронавирусот се предмет на многу студии, а најчесто слушаме за треска, кашлица, иако науката препознава и дијареја и осип на кожата.
Коронавирусот нормално ги напаѓа белите дробови, а двата главни симптома се треска и сува кашлица. Пулмологот д-р Татјана Радосављевиќ даде одговори на прашања што ги интересираат многумина.
Како е можно некои пациенти еден ден да имаат чисти бели дробови, а два дена подоцна се наоѓаат на респиратор?
– Коронавирусот има посебен афинитет кон клетките на респираторниот тракт, значи сите респираторни органи. Исто така, овој вид на вирус во многу висок процент влијае на белите дробови. Првично, овие промени не можат да се видат на обично скенирање на белите дробови, но има промени што се видливи на скенирање на белите дробови што би се направиле на самиот почеток на болеста. Ова го потврдуваат некои дела од Кина, каде скенерот е направен многу рано.
– Кај некои пациенти, овој вирус може многу брзо да ги оштети белите дробови, да предизвика голема билатерална пневмонија, што ги спречува белите дробови да ја вршат својата функција и да ја намали количината на кислород во крвта, големи количини на слуз во белите дробови, мали згрутчувања на крвта, т.н. акутни откажување на белите дробови или синдром на акутен респираторен дистрес. Во најтешките случаи, третманот на овие пациенти вклучува респираторна поддршка преку респиратор, или „вештачки бели дробови“.
Како е можно некој да добие тешка пневмонија и да има негативен тест на корона?
– Тестот за ПЦР на корона се прави со земање на брис обично од носната слузница и многу е важно овој тест да се направи на вистински начин. Ако тестот е направен кога вирусот се „спуштил“ на белите дробови, може да се случи да не е повеќе во носната слузница, дека е на слузницата на грлото или во самите бели дробови, и затоа тестот останува лажно негативен. Инаку, тест за ПЦР покажува присуство на самиот вирус.
Дали постои метод за рано откривање на короната, некои скенирања на белите дробови? Како да ги зачуваме белите дробови превентивно, дали е можно?
– За жал, раната корона не може да се открие на снимките на белите дробови. Тестот за ПЦР, од друга страна, е позитивен кај пациентот од 2 до 3 дена пред да се појават првите симптоми на болеста, а доколку се направи, тоа би покажало дека пациентот е заразен. Сепак, постојат критериуми, пропишани од официјалните институции кога се извршува тестот, според кој се работи во ковид амбулантите. Исто така, не е познат ниту еден начин како да се сочуваат белите дробови. Дефинитивно, тоа зависи од имунитетот на секоја личност.
Можете ли да ни објасните точно што значи терминот „стаклени бели дробови“?
– Терминот се однесува на радиолошки опис на промените во белите дробови кај пациенти кои имаат тешки форми на двојно воспаление на белите дробови. Тоа е изглед кој се споредува со слика на замрзнато стакло. Белите дробови се бели на сликата. Инаку, здравите бели дробови на сликата се темни. Ова клинички значи дека ваквите „бели“ бели дробови обично се придружени со мала концентрација на кислород и многу брзо дишење, што е индикација дека пациентите се ставаат на респиратор.
Како точно работат респираторите, што тие им даваат на пациентите и како помага кислородот? Зошто 50 проценти од луѓето не преживуваат на респиратор?
– Респираторите се медицински помагала што им овозможуваат на пациенти кои не можат да дишат сам процес на дишење. Тие се нарекуваат и „вештачки бели дробови“. Тие се користат и кај други пациенти, пациенти во кома, по сообраќајни незгоди и слично. Нивната употреба кај пациенти со акутна белодробна слабост или акутен респираторен дистрес синдром постоеше и порано. Сепак, со „Ковид-19“, околу 5 проценти од пациентите им е потребна употреба на респиратор.
Пациентот е заспан на респиратор, има цевка за дишење (цевка), преку која прима кислород, а во ритам на нормално дишење – респираторот „дише“ наместо пациентот. Сепак, нискиот кислород доведува до низа други нарушувања, како нарушувања на згрутчувањето на крвта, нарушувања во нивото на т.н. електролити и многу други нарушувања. Пациент на респиратор бара сериозен мониторинг и третман од тим на лекари.
Снимањето на белите дробови се врши секој ден кај овие пациенти. Доколку ефектот на лекот или дури и спонтано, заради добриот имунитет што преовладува над вирусот, снимањето се подобрува, постои можност пациентот да го „тргне“ од респиратор за неколку дена, да започне сам да дише. Пациентите кои поминале помалку време на респиратор имаат подобра прогноза.
Патем, смртноста на пациентите на респираторот е 50 проценти, на серија пациенти од порано. Сè уште не е утврдена стапката на морталитет на пациенти на респиратори во „Ковид-19“, се проценува секој ден во светот.
Смртноста е голема, бидејќи ова се многу тешки пациенти кои се ставени на респиратор.
Инаку, пред да се постави на респираторот, кислородот може да се даде преку сонда со голем проток, од 10 до 15 литри, или може да се направи обид со таканаречената респираторна поддршка т.н неинвазивна вентилација, преку специјални маски.
Зошто короната, за разлика од повеќето други вируси, лесно ги напаѓа белите дробови?
– За жал, одговорот на ова прашање не може да се даде, веројатно е последица на мутација на овој вирус.
Сега се споменува дека короната се пренесува преку воздух, а не само со капки? Што значи? Може ли ова да се запре? Дали имате објаснување, решение за ова?
– Всушност, тоа е пренесување на капки и аеросоли. Капките патуваат и низ воздухот, како и аеросолите, вирусот лебди во воздухот некое време. Тоа не треба да се разделува, а всушност целата полемика е повеќе наменета за пошироката јавност. На ист начин, ние се заштитуваме од капки и аеросоли. И двете се предизвикани од дишење, зборување, кивање, кашлање, пеење. Превентивни мерки за пренесување се носење маски и оддалечување. Исто така, треба да избегнувате затворени простории со многу луѓе.
Дали сте имале ковид пациенти во последниот месец? Како изгледаат нивните снимки од белите дробови?
– Снимките на белите дробови кај ковид пациенти имаат низа практично нормални, преку скрининг на билатерални интерстицијални промени од обете страни. После намалувањето на симптомите, промените во белите дробови покажуваат подобрување на сликите на белите дробови сè додека не се вратат во нормала. Не можеме да кажеме, бидејќи вирусот е помеѓу нас за кратко време, дали ќе има лузни, фиброза или белите дробови целосно ќе се опорават. Совет за луѓето кои го преживеале вирусот Ковид 19 е да направат скенирање на белите дробови по три месеци заздравување, како и специјален спирометарски тест наречен определување на факторот на трансфер и коефициент на дифузија.