На Волстрит цените на акциите паднаа втор ден по ред во средата бидејќи немаше напредок во преговорите меѓу демократите и републиканците за зголемување на државниот долг. Очекувано, трендот се прелеа и на азиските пазари, каде што во четвртокот, пренесува „Ројтерс“, цените на акциите паднаа, спуштајќи се на најниските нивоа во последните два месеца, бидејќи инвеститорите се повлекуваат од поризични инвестиции, имајќи предвид дека нема напредок во преговорите во Вашингтон.
„Уште на почетокот на неделата, инвеститорите беа оптимисти и очекуваа договор за задолжување. Како што се приближуваме до крајниот рок од први јуни, тие стануваат повнимателни“, објаснува Анџело Куркафас од компанијата Edward Jones.
Агенцијата Fitch во средата соопшти дека ги ставила на набљудување САД за можно намалување на рејтингот поради можни нарушувања во финансирањето на федералните служби.
Плати и пензии
Преговарачите меѓу американскиот претседател Џо Бајден и претседателот на републиканскиот Претставнички дом Кевин Мекарти повторно се сретнаа во средата во Белата куќа за да се обидат да постигнат договор за зголемување на плафонот на американскиот долг за 31,4 трилиони долари и да избегнат ситуација кога владата не може да ги исполни своите договорни обврски кога станува збор за плати, пензии или бенефиции на своите доверители.
Не помогна што Бајден го прекина престојот во Азија и не отиде да ја посети Папуа Нова Гвинеја, што имаше негативен ефект врз глобалното влијание на Америка. Народна Република Кина со денови ја исмева состојбата на американските финансии во весниците на англиски јазик, предупредувајќи дека таква земја не треба да биде гарант на светската валута. Кризата, без разлика како ќе се реши, ќе има негативно влијание врз статусот на доларот како преферирано средство за меѓународна трговија.
Секретарот за финансии Џенет Јелен во средата повторно потсети дека е итно демократите и републиканците да најдат буџетски компромис за да може Конгресот да гласа за зголемување на плафонот на јавниот долг. Министерството за финансии предупреди дека федералната влада можеби нема да може да ги плати сите свои сметки веќе на први јуни, а ќе бидат потребни неколку дена за да се донесе закон во поделениот Конгрес.
Министерката Јелен наведува дека станува збор за организација на „платен систем (кој) е воспоставен за да ги плати сметките“ на владата, „а не да одлучува кои сметки да ги плати или не“. Без договор „ќе пропуштиме дел од нашите обврски и тоа не е прифатливо“, заклучи таа.
Забележливо забавување
Станува збор за мегакриза која би имала сериозни последици на американската домашна политичка сцена и на финансиските пазари, од каде би се прелила на глобално ниво. Да, потсетува на 2008 година, а ситуацијата ја влошува сознанието дека Германија падна во рецесија, плитка, но рецесија, додека активностите во американската економија позабележително забавија во првиот квартал од оваа година. БДП порасна со годишна стапка од 1,1 отсто, додека во четвртиот квартал од 2022 година порасна за 2,6 отсто.
„Волстрит журнал“ потсетува дека во 2011 година САД се нашле во слична ситуација, член на персоналот на Њу Јорк ФЕД им рекол на претставниците на централната банка дека учесниците на пазарот „не биле во можност да дојдат до добро координиран, ефективен пристап“ за решавање на потенцијално неисполнети обврски. Сега ситуацијата е нешто подобра, пишува американскиот весник, бидејќи центарот на американскиот финансиски живот иницирал мерки од новиот прирачник за екстремни ситуации.
„Примарната цел на индустријата: одржување на функционирањето на финансиските пазари. Многумина се плашат од сè, од дефекти на компјутери до каскадна паника доколку САД ги пропуштат плаќањата на државните трезори, кои се основа за тргување и обично се сметаат за практично исто толку безбедни како готовината. Прирачникот вели дека сега инвеститорите би можеле да продолжат да тргуваат со сите државни обврзници на САД, дури и со оние со камата или главнина. Хаосот и конфузијата ќе се држат под контрола со серија конференциски повици, секој со агенда веќе организирана од трговската група Асоцијација за хартии од вредност и финансиските пазари“.
Пад на цените на имотот
Ваквите вести се важни и неопходни бидејќи американските проблеми со сервисирањето на националниот долг би предизвикале „многу сериозни последици“ во домашната и глобалната економија, вклучително и евентуално повисоки трошоци за задолжување, предупреди на 12 мај Меѓународниот монетарен фонд (ММФ). Паѓањето на САД во рецесија е едно од сценаријата.
Во април ММФ процени дека светската економија ќе порасне за 2,8 отсто оваа година, но нагласи дека подлабоките превирања на финансиските пазари, обележани со остар пад на цените на активата и намаленото кредитирање на банките, би можеле да го забават растот на активноста на само еден отсто. Една од последиците на американските проблеми со плаќањето и пошироката нестабилност во светската економија може да биде зголемувањето на каматните стапки, што дополнително ќе ја забави економијата.
Некои аналитичари сугерираа министерството за финансии да ја заобиколи кризата со ковање платинеста монета од повеќе трилиони долари и нејзино ставање на владина сметка, идеја што многумина ја сметаат за необичен трик. Други тврдат дека самиот плафон на долгот го прекршува Уставот на САД. Но, ако администрацијата на Бајден се повика на тој аргумент, кој го вклучува 14-тиот амандман, ќе следува правно оспорување.