Сè уште не е познато како ќе изгледа или кој ќе пристапи, кому му одговара во геополитичката игра и кому му пречи. Дури сега идејата за балканскиот мини-шенген полека ќе се развива со контроверзни толкувања, пишува „Дојче Веле“.
Србија, Албанија и Северна Македонија минатата есен ја претставија иницијативата за таканаречениот мини-Шенген, и токму во тие денови, Европската унија, повторно, го одложи почетокот на пристапните преговори со Тирана и Скопје. Така, малата балканска верзија на ЕУ и Шенген доби важност – тоа би бил простор каде што луѓето патуваат слободно, тече капитал, услуги и добра.
Имплементацијата треба да започне следната година, иако не е сигурно во кој состав. Црна Гора и Босна и Херцеговина остануваат неодлучни. Според договорот потпишан од премиерот Авдулах Хоти во Вашингтон, Косово треба да се приклучи на мини-шенгенот.
Поради таа ставка, Хоти беше жестоко критикуван дома, и тој изјави дека Приштина строго ќе ги земе предвид нејзините интереси кога ќе се приклучи на Мини-Шенген. На политичката сцена во Косово, идната зона на слободна трговија и трговија подбивно е наречена „мини-Југославија“ и се верува дека овозможува српска економска доминација во регионот.
Од друга страна, албанскиот премиер Еди Рама, кој во оваа прилика некогаш имаше жестока расправија со Приштина, на Твитер напиша: „Подобро доцна отколку никогаш! Ви благодарам, пријателски САД!”
Стара идеја во ново пакување
Берлин и официјално ја поздравува балканската иницијатива и тие немаат ништо против американската поддршка. Пратеникот од редовите на демохристијаните, Питер Баер, кој е известувач на парламентот за дијалогот меѓу Србија и Косово, а во исто време и комесар за трансатлантски односи, ова прашање го нарекува важна регионална соработка.
„Првично беше охрабрувано пред неколку години со иницијатива на германската канцеларка Ангела Меркел и продолжи со години со конкретни успеси“, изјави Баер за ДВ.
Така, тој е насочен кон таканаречениот Берлински процес, кој беше инициран од германската влада во 2014 година. Целта беше да се охрабрат земјите од Западен Балкан со поконкретни проекти на патот кон ЕУ. Како резултат на тоа, во 2017 година се појави акционен план за економска соработка, кој го потпишаа сите шест земји во регионот, заснован на пактот за слободна трговија ЦЕФТА, на кој припаѓаат сите овие земји.
Мајлинда Брегу, генерален секретар на Советот за регионална соработка, кој го надгледува спроведувањето на договорот, вели дека е постигнат напредок. Добар пример е укинување на надоместоците за роаминг, кои постепено треба да исчезнат меѓу земјите од Западен Балкан до 2021 година.
Следниот план за акција треба да биде усвоен на следниот состанок, веројатно оваа есен во Софија. „Ова ќе биде за зајакнување на соработката во областа на дигитализацијата, инвестициите, мобилноста и туризмот“, изјавила Брегу за ДВ.
Во четврток (17-ти септември), Претседателството на БиХ ќе разговара за Мини-Шенген, на иницијатива на Милорад Додик.
Американски калкулации
Ардијан Хакај, директор на ЦДИ институтот во Тирана, вели дека врз основа на достапните податоци, не е јасно како точно би изгледал мини-Шенген. „Можеби тоа може да стане американски геополитички инструмент за одржување на влијанието врз процесот на европска интеграција на Западен Балкан или разговорите Србија-Косово“, изјавил тој за ДВ.
Слична работа гледа и Валеска Еш од германскиот институт Аспен. „Ако американската администрација навистина сака во суштина да го поддржи нормализирањето на односите меѓу двете земји и нивното приближување кон ЕУ, тогаш таа треба да го поддржи спроведувањето на постојните иницијативи, а не да покренува слични и да ги продава како нешто сосема ново“, изјавила таа за ДВ.
Вашингтонскиот состанок во Берлин бил оценет прилично остро. Така, Мануел Зарацин, пратеникот од Зелените, ја опишал средбата во Белата куќа како „неоколонијално мачо шоу“. Во интервју за ДВ, тој повикал „ЕУ трајно да ја преземе улогата на медијатор“.
Сепак, не секој на Балканот е убеден дека Брисел е способен да биде единствениот посредник. Ардијан Хакај смета дека ЕУ изгубила голема доверба во регионот затоа што го отежнува започнувањето на преговорите со Скопје и Тирана и со визната либерализација за граѓаните на Косово. „Без соработка со Соединетите држави, Европската унија не може да се залага за трајни решенија на Балканот“, вели Хакај.