Секој има повремен кошмар. Околу 5 отсто од општата популација има барем еден лош сон неделно, вели Мајкл Бреус, клинички психолог и експерт за спиење, пренесува „Howstuffworks“.
„Кошмарите обично се случуваат за време на РЕМ фазата на спиење, во средината и подоцнежните делови од ноќта“, објаснува тој.
„Поради тоа каде паѓаат кошмарите во циклусот на спиење и поради интензитетот на нивните слики и емоции, ќе резултираат со одреден степен на будење. Може да седнете во кревет и да имате проблем да заспиете, благодарение на кошмарот“.
Не е познато зошто се случуваат кошмарите, но Бреус вели дека е можно тие да му помагаат на мозокот, „да вежба, да се подготвува, па дури и да предвиди тешки или опасни искуства во будниот живот“. Всушност, ваквите проблеми често треба да се решаваат во текот на денот.
„Се разбира, можно е кошмарите, како и соништата воопшто, да немаат примарна функција – тие се нуспроизвод на други активности во телото“, вели Бреус.
„Но, повеќето научници за спиење мислат дека соништата и кошмарите постојат со одредена цел“.
Едно истражување покажа дека најчестиот кошмар е паѓањето, проследено со соништата за бркање, смртта, чувството за изгубеност и чувството за заробеност.
Причини за кошмари
Одредени околности и карактеристики ги прават некои луѓе повеќе склони кон кошмари од другите, вели Бери Краков, интернист и специјалист при медицина за спиењето. Луѓето кои биле трауматизирани секако се изложени на поголем ризик од кошмари, вели тој, нудејќи примери како што се воени ветерани, оние кои претрпеле сексуално или криминално вознемирување или оние кои доживеале несреќа опасна по живот. Луѓето со одреден степен на чувствителност во нивната биолошка структура, исто така, имаат поголема веројатност да имаат лоши соништа, така што тие се почести кај луѓето кои страдаат од анксиозност или депресија или кои злоупотребуваат опијати или алкохол.
Некои фолклори често ги припишуваат кошмарите на јадењето премногу тешка храна пред спиење, но не се знае дали тоа е вистина. Една студија од 2015 година открила поврзаност помеѓу јадењето млечни или зачинета храна пред спиење и вознемирувачките соништа, но авторите на студијата забележале дека тоа не може да се докаже дефинитивно бидејќи податоците биле самопријавени и имало многу други варијабли кои можеле да се забележат. Сепак, истражувањата во последните децении покажаа дека луѓето кои страдаат од нарушувања на спиењето исто така имаат поголема веројатност да имаат кошмари. Поточно, луѓето со недијагностицирана или нетретирана апнеја при спиење се изложени на поголем ризик, објаснува Краков.
Користење на терапија со слики како лек за кошмарите
Постои опција и за оние кои патат од кошмари и немаат апнеја при спиење. Во 2001 година, Краков и неговиот тим објавија револуционерна студија во списанието JAMA. Студијата воведе „терапија со слики“ или IRT, која тимот ја опишува како краток третман кој ги намалува хроничните кошмари, го подобрува севкупниот квалитет на спиењето и ги намалува симптомите на PTSP. Проблемот е што многу здравствени работници не знаат за тоа, иако третманот е одобрен од Американската академија за медицина на спиење и е проучуван од десетици групи ширум светот. Еве како тоа функционира: „Учите некого како да си замисли нова верзија на вашиот сон додека сте будни, а тоа има многу моќен ефект врз вашите соништа“, вели Краков, истакнувајќи дека е потребно само неколку недели за да се уверите во јасно намалување на кошмарите.
„Изгледа дека замислувањето нови слики го активира системот за слики, што го иницира процесот на намалување на вознемирувачките соништа“.
Студијата покажала драматични резултати.
„Симптомите на посттрауматски стрес се намалија за најмалку едно ниво на клиничка тежина кај 65 отсто од групата на третмани во споредба со симптомите кои се влошија или не се променија кај 69 отсто од контролната група“, напишаа авторите на студијата.
Краков забележува дека IRT е „моќен како некој што зема лекови за PTSP“. Многу луѓе дури и технички не треба да посетат специјалист за да се вклучат во IRT иако на некои можеби им е подобро.
„Тоа е многу едноставно и многу ефикасно, но понекогаш луѓето би било подобро да ја прават оваа техника со терапевт“, вели тој.