Американскиот претседател Доналд Трамп оваа недела го претстави својот амбициозен план за создавање нов одбранбен систем наречен „Златна купола“, кој би го заштитил воздушниот простор на САД од можни ракетни напади. Системот е инспириран од израелскиот „Железна купола“, но ќе има далеку поширока и пософистицирана функција.
Проект вреден 175 милијарди долари
Проектот е проценет на вкупно 175 милијарди долари, а според Трамп, треба да биде завршен до крајот на неговиот втор претседателски мандат. Со проектот ќе раководи генералот Мајкл Гетлајн, заменик-шеф на вселенските операции.
Од вкупниот буџет, 25 милијарди долари ќе бидат обезбедени преку приходите од даночната реформа на Трамп, за која тој сè уште се обидува да добие поддршка од скептичните републикански пратеници во Конгресот.
Моќен штит со глобален досег
„Нашата ‘Златна купола’ ќе има капацитет да пресретнува непријателски ракети, дури и ако се лансирани од другата страна на светот“, изјави Трамп во Овалната соба при презентацијата на системот.
За разлика од израелскиот систем, кој штити од ракети со краток дострел и селективно ги брани населените области, американската верзија ќе биде поставена во вселената и ќе има далеку поголем радиус на дејствување — целиот простор на САД, што е околу 450 пати поголем од Израел.
Водечките компании во трка за реализација
Се очекува тендерот за изградба на системот да биде објавен наскоро, а меѓу потенцијалните учесници се водечките технолошки компании, вклучително и „SpaceX“ на Илон Маск. Тие ќе имаат можност да ги претстават своите понуди пред Пентагон и секретарот за одбрана Пит Хегсет.
Сомнежи и загриженост од експертите
Иако САД со децении се обидуваат да создадат ефективен ракетен штит, досегашните обиди биле спречени од технолошки предизвици и астрономски трошоци. Експертите и сега изразуваат сомнежи во изводливоста на проектот, особено поради кратките рокови и потенцијалниот ризик за квалитетот на системот.
Канада би се приклучила на проектот
Покрај САД, интерес за учество во „Златната купола“ изразила и Канада, која сака да обезбеди вселенска заштита во замена за инвестиции и соработка. Новиот канадски премиер Марк Карни потврди дека се водат разговори со американските власти за нов безбедносен и економски аранжман, но не откри детали.
Русија со воздржаност, но и предупредување
Плановите за „Златната купола“ не поминаа незабележано кај Русија. Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, изјави дека тоа е суверено прашање на САД, но додаде дека би можело да доведе до обновување на разговорите за контрола на нуклеарното оружје.
„Текот на настаните бара продолжување на контактите за стратешка стабилност“, рече Песков.
САД и Русија, како двете најголеми нуклеарни сили, веќе изгубија неколку важни договори за контрола на вооружувањето — вклучувајќи го и Договорот за антибалистички ракети (ABM) од 1972 и Договорот за нуклеарни сили со среден дострел (INF) од 1987 година. САД се повлекоа од INF во 2019, обвинувајќи ја Русија за прекршувања што Москва ги негира.
Фокус на заканите од Кина, Русија, Иран и Северна Кореја
Според Белата куќа, проектот првенствено ќе биде насочен кон одбрана од балистички и хиперсонични ракети од држави како Кина, Русија, Иран и Северна Кореја.
Дали „Златната купола“ ќе стане реалност или ќе остане уште еден нереализиран одбранбен сон — останува да се види.