Изјавите на американскиот претседател Доналд Трамп за украинскиот Володимир Зеленски се продолжение на политичкото шоу меѓу републиканците и демократите. Секогаш кога американскиот лидер зборува за него, тој всушност е насочен кон демократите, користејќи ја Украина во многу поголем спектакл. Надворешната политика на САД е 80% маскирана внатрешна политика, а Трамп игра според овие правила подобро од кој било, вели во интервју за „Локално“, украинскиот политичар и поранешен воен затвореник на Кремљ, Роман Сушченко за пресвртот на американската политика во однос на Украина, во екот на третата годишнина од почетокот на руската инвазија.
На прашањето дали има иднина за Украина доколку рускиот претседател Владимир Путин и Трамп се договорат, Сушченко тврди дека официјален Киев има иднина според секое развојно сценарио, но, дека нема да ги прифати ниту ултиматумите на Путин, ниту резултатите од преговорите склучени без нејзино учество.
-Европа мора да стане политичка и воена сила способна да ги брани своите интереси без да ја чека добрата волја на Вашингтон. Распоредувањето на европски воен контингент на украинска територија, финансирањето на одбранбените потреби, изградбата на фабрики за оружје и гаранциите за колективна безбедност ќе ја променат ситуацијата без оглед на американските иницијативи, истакнува соговорникот запрашан дали Европа може да ја спаси ситуацијата и каков спас би било тоа.
Околу изјавите на Трамп дека Зеленски е нелигитимен и дека потребни се избори во Украина, политичарот смета дека украинскиот лидер не може да си дозволи да биде пасивен играч и вели дека треба да ја промени својата стратегија.
-Киев треба да ја внесе Анкара во игра. Неподготвеноста на ЕУ да потроши поголем процент од својот БДП за одбрана сугерира дека не е доволно да се потпира само на Брисел. Наспроти бескрајната дебата меѓу западноевропејците, Турција дејствува. Го исфрли рускиот марионета Асад од Сирија, докажувајќи дека може да создаде сериозни и болни проблеми за Москва, оценува Сушченко.
Како гледа на пресвртот на американската политика во однос на Украина?
-Трамп е претседател. Американците го избраа за да ги реши клучните проблеми кои ги сметаат за приоритетни, без разлика дали тоа некому му се допаѓа или не. Американскиот претседател демонстрира лидерство што му недостигаше во последните години. Тој навистина сака да ја направи Америка повторно голема, а начинот да го направи тоа го гледа преку пари и ресурси кои овие пари ќе ги умножат. Русите му понудија на Трамп договор за нивните природни ресурси – нафта и пристап до Арктикот. Се чини дека Арктикот е нов Клондајк за него. Пристапот до развојот на нејзините ресурси е достапен за земјите кои се граничат со Арктикот по копно. Таму се концентрирани 30% од наоѓалиштата на гас, 15% – нафта, има наоѓалишта на злато, никел, волфрам, платина, паладиум, ураниум, молибден и метали од ретки земји. Лидер во извлекувањето на второто е Кина, која исто така се обидува да добие пристап до нови наоѓалишта на Арктикот. Затоа американската политика е насочена кон добивање поширок пристап до ресурсите, слабеење на БРИКС и Кина со одвојување на Русија од него. Стратешките маневри на Трамп ја ставаат Украина во сурова реалност. И во оваа геополитичка игра на реалполитика, Украина не е цел, туку средство за постигнување цел.
Дополнително, изјавите на Трамп за Зеленски се продолжение на политичкото шоу меѓу републиканците и демократите. Секогаш кога американскиот лидер зборува за него, тој всушност не зборува за него – тој е насочен кон демократите, користејќи ја Украина во многу поголем спектакл. Надворешната политика на САД е 80% маскирана внатрешна политика, а Трамп игра според овие правила подобро од кој било.
Има ли иднина Украина доколку Путин и Трамп се договорат?
-Украина има иднина според секое развојно сценарио. Специфичните договори меѓу Трамп и Путин се уште се далеку. Американскиот специјален претставник Кит Келог го посети Киев. Тој доби детални и конкретни информации за целосно да ја разбере ситуацијата на предната и задната страна на Украина. Новите податоци ќе помогнат да се зајакне преговарачката позиција на САД. Украина нема да ги прифати ниту ултиматумите на Путин ниту резултатите од преговорите склучени без нејзино учество. И конечно, Украина има сериозни партнери во Европа, чиј потенцијал ја зајакнува нашата стабилност во одбранбената, енергетската и економската сфера.
Ќе го потпише ли на крај Зеленски договорот вреден 500 милијарди долари за украинските суровини кои ги сака Трамп во замена за поддршка?
-И покрај официјалните изјави и вести во медиумите, се сомневам дека договорот ќе биде потпишан по американски услови. Уставот на Украина не му дозволува на Зеленски сам да носи такви одлуки. За да се создадат такви услови потребен е референдум, а тоа е невозможно за време на воена состојба. Но, дури и привремено да се откаже, украинскиот народ можеби нема да го поддржи договорот. Освен тоа, некои наоѓалишта на вредни минерали, метали и суровини имаат свои сопственици, со кои исто така ќе треба да преговараат. Имајќи го предвид горенаведеното, спроведувањето на договорот може да се одолговлекува со години. Во исто време, не исклучувам склучување на прелиминарен меморандум за намери во замена за безбедносни гаранции.
Може ли Европа да ја спаси ситуацијата и каков спас би било тоа?
-Европа, ризикувајќи да биде гледач во голема глобална игра, веќе почна да реагира. Барем акциите и неодамнешните изјави на нејзините поединечни лидери покажуваат дека Европа е способна да биде нешто друго освен обичен пазар. Таа мора да стане политичка и воена сила способна да ги брани своите интереси без да ја чека добрата волја на Вашингтон. Распоредувањето на европски воен контингент на украинска територија, финансирањето на одбранбените потреби, изградбата на фабрики за оружје и гаранциите за колективна безбедност ќе ја променат ситуацијата без оглед на американските иницијативи.
Каква е иднината на Европа генерално без американска поддршка откако има информации дека може да се повлече американската војска од многу европски земји?
-Да ги почекаме резултатите од посетите на европските лидери на САД. Европејците имаат доволно искуство, знаење, аргументи и дипломатски вештини за да го задржат Трамп од таква одлука. Погледнете колку деликатно лидерите на Канада, Мексико, Данска, па дури и Панама ги постигнаа своите цели во дијалогот со Трамп по неговите неверојатни сензационални изјави. Американскиот безбедносен чадор мора да остане, бидејќи американските гаранции во моментов се единствениот начин ефикасно да се одврати Русија од повторно напад на Украина. Но, тоа ќе чини пари.
Трамп вели Зеленски е нелигитимен и дека неопходни се избори во Украина. Се сложувате ли дека во моментов е потребно такво нешто?
-Според сегашното законодавство на Украина, тоа не е случај. Зеленски останува демократски избран претседател на Украина до објавување на резултатите од следните избори. Агресивната и неправедна реторика на Трамп, меѓу другото, е и последиците од погрешните пресметки на украинските власти во областа на стратешките комуникации. Зеленски не може да си дозволи да биде пасивен играч. Наместо да реагира болно или да чека сочувство, тој треба да ја промени својата стратегија, да го развие вистинскиот наратив и да се позиционира како корисен за целите на Трамп.
Треба да му дадеме на Трамп нешто што Путин нема да го даде. Американскиот лидер ја гледа надворешната политика како бизнис зделка. Русија се позиционираше како играч подготвен за преговори, нудејќи воена соработка, енергија и геополитички потпора. Затоа, Киев треба да го потсети Трамп на слабостите на Москва: загубата на Сирија, стагнацијата на економијата, зависноста од кинеските средства, потребата од иранско оружје и севернокорејски војници… Русија е дел од БРИКС – истиот блок што работи на поткопување на доларот и слабеење на американската финансиска доминација. Дали Путин е одличен стратег? Тој е заглавен, се бори и е позависен од Кина од кога било. Додека Москва го моли Иран за беспилотни летала и се потпира на Пекинг за економски опстанок, Украина може да се позиционира како вистински стратешки партнер – кој го зајакнува американското влијание, а не го поткопува. Сегашната геополитичка ситуација бара софистицирана игра, која мајсторски ја демонстрира Бенјамин Нетанјаху. За време на претседателствувањето на демократот Обама, Израел се соочи со егзистенцијална закана по потпишувањето на нуклеарниот договор за Заедничкиот сеопфатен акционен план меѓу Иран и групата П5+1. Потоа Нетанјаху направи голем потег – се позиционираше како фаворит на Републиканците. Тој ја заобиколи Белата куќа, отиде директно во Конгресот и се расплака за безбедноста на Израел собирот на Републиканската партија. Тој имаше децениска непоколеблива републиканска поддршка. Пред сè, Трамп ја цени лојалноста. Зеленски мора да се позиционира како лидер кој бил закочен од празните ветувања на Бајден, а не како таканаречена „демократска алатка“ како што го прикажува руската пропаганда.
Додека Украина се бореше и крвареше на првите линии, Русија го прошири своето влијание во Северна Африка. Додека Украина молеше за оружје, Бајден се двоумеше – испрати доволно за да се бори во војната, но никогаш доволно за да победи. Зеленски може јавно да признае дека администрацијата на Бајден ја остави Украина на цедило.
Киев треба да ја внесе Анкара во игра. Неподготвеноста на ЕУ да потроши поголем процент од својот БДП за одбрана сугерира дека не е доволно да се потпира само на Брисел. Наспроти бескрајната дебата меѓу западноевропејците, Турција дејствува. Го исфрли рускиот марионета Асад од Сирија, докажувајќи дека може да создаде сериозни и болни проблеми за Москва. Ердоган игра своја игра, балансира меѓу НАТО, Русија и регионалните сили, но токму тоа е неговата вредност како сојузник. Мудриот потег би бил усогласување со оние кои имаат влијание. Трамп не толерира слабост и ја цени силата, како и Ердоган. Зеленски, кој бара признавање од Вашингтон, мора да се позиционира не како зависен сојузник, туку како играч кој разбира влијание. Зајакнувањето на врските меѓу Киев и Анкара е стратешки важно.
На крајот, украинските власти треба да ја убедат американската администрација дека Украина не е товар, туку подобар избор. Трамп ги почитува победниците, а не жртвите. Ако Зеленски престане да врши притисок врз опозицијата, го деблокира информативниот простор, ги обедини Украинците и ја претстави Украина како флексибилен играч – подготвен да склучува договори, да го зголеми американското влијание и да се соочи со Русија на начин на кој Путин не може, тој ќе се трансформира од зависен сојузник во можност што Трамп не може да ја игнорира. Професионалниот пристап кон дипломатијата и владеењето е критично важен за Украина. Заканата за суверенитетот и државноста е критична, затоа мора да дејствуваме брзо. Нема повеќе време за грешки. Мора конечно да престанеме да губиме луѓе, територија и време.
Најважното, мирното решение треба да се заснова на принципите и нормите на меѓународното право. Конкретно, Резолуцијата на Генералното собрание на Обединетите нации „ES-11/1 Агресија против Украина“, усвоена на 2 март 2022 година. 96 земји беа коавтори. Да ве потсетам дека документот ја осудува руската инвазија на Украина, бара целосно повлекување на руските трупи и откажување на одлуката за признавање на самопрогласените народни републики Доњецк и Луганск. Резолуцијата беше усвоена со 141 глас за, 5 против и 35 воздржани.
Н.П.