Еден ден по драматичната распродажба на акциите, главните индекси на Волстрит и индексите на азиските берзи завршија на повисоко ниво пред се благодарение на ФЕД која ги смири стравувањата на инвеститорите за можна рецесија во САД. Дали растот на трите главни берзански индекси,Dow Jones, S&P I Nasdaq ќе значи дека лошата епизода заврши и дека следи период на закрепнување на европските и светски берзи, мислење побаравме од инвестицискиот советник Џон Јоновски од компанијата Phalanx Capital од САД.
Тој во изјава за „Локално“ со извесна доза на воздржаност вели дека не го дели оптимизмот дека вчерашните сигнали од светските берзи се сигнал дека опасноста поминала.
-Не верувам дека опасноста засега е помината. Тоа беше типично „рели“ по несреќата и многу тесно засновано. Речиси 1/3 од добивките на S&P дојде од само три акции. Без оглед на смирувачките тонови од Банката на Јапонија и другите централни банки, нестабилноста во текот на вчерашниот ден повторно нагло се зголеми. Дополнително, водечкиот показател за глобалната агрегатна побарувачка Dr.Copper е намален за уште 1,9% и продолжува со својот пад додека инвеститорите во капитал се обидуваат да го купат односно надоместат падот, дециден е Јоновски.
Случувањата на берзите од понеделникот, не можат да се споредуваат со озлогласениот „црн понеделник” од 1987 година. Историјата не може да се повтори но многу често се римува, вели Јоновски притоа не исклучувајќи ја можноста од повторување на паничното продавање на акции и многу бавно закрепнување на пазарите.
-Катализатор беше зголемувањето на стапката на Банката на Јапонија и опуштањето на трговијата со јенот, но веќе имаше многу други компоненти, динамиката и основните ризици веќе беа присутни а тоа беше потребно за да се случи лавината. Овие случувања се многу различни од 1987 година, но заеднички фактор е постоењето на основни ризици. Како што велат, ризикот на почетокот секогаш се случува бавно, а потоа доаѓа се одеднаш. Сите тие преципитирачки настани и динамики кои наеднаш не турнаа над тој критичен праг, сè уште се присутни. Се разбира дека може да се повтори и ако тоа се случи, насоката е надолу. Ќе видиме влечење на јаже и „војна меѓу бикови и мечки”. Сепак, основните стоки, суровините во овој момент укажуваат на глобално забавување на побарувачката. Како и секогаш, пазарите ќе закрепнат, но прашање е колку надолу и колку долго ќе трае пред да се случи тоа, објаснува Јоновски.
Во однос на ефектите од последните берзански случувања врз европската економија, Јоновски смета дека посилниот јен ќе има потенцијално мешани ефекти, од една страна ќе значи добивка за извозниците преку поевтинување на нивните стоки на меѓународно ниво, но од друга страна ќе доведе до зголемување на цената на увозот и евентуално поттикнување на инфлацијата.
-Доколку Европската централна банка ја заостри монетарната политика како одговор, повисоките трошоци за задолжување би можеле да го забават економскиот раст, иако тоа би помогнало да се контролира инфлацијата. Ова сценарио ја зголеми чувствителноста на инвеститорите, што доведе до прилагодувања во вреднувањето на акциите во различни сектори, вели тој.
Јоновски нема дилеми дека неодамнешните глобални финансиски поместувања би можеле да влијаат и на македонската економија првенствено на динамиката на надворешната трговија и инвестициските текови, со оглед на тоа што денарот е врзан со еврото.
-Посилниот јен можеби нема директно да влијае на вредноста на денарот во однос на главните валути, но може да влијае на трошоците за увоз од Јапонија. Сепак, како што еврото реагира на пошироките промени во политиката на ЕЦБ, извозната конкурентност на Северна Македонија во еврозоната останува стабилна поради фиксниот девизен курс. Примарната грижа би била промената на моделите на странски инвестиции, бидејќи глобалните инвеститори ги преоценуваат пазарите во развој во услови на променлива средина на каматните стапки во поголемите економии. Ова би можело да влијае на приливот на капитал и економската стабилност во Северна Македонија, иако умерено од стабилноста на нејзината валута во однос на еврото, подвлекува Јоновски.
Поради послабите економски показатели и стравувањата од рецесија во САД и зголемување на каматите на Банката на Јапонија, во понеделникот на европските и светски берзи дојде до распродажба на акциите и прекин на тргувањето со јени, но вчера најважните индекси повторно пораснаа.
К.В.С.