Италија, која долго време се сметаше за неодговорна членка на ЕУ поради прекумерната јавна потрошувачка и даночното затајување, сега го изненадува Брисел со позитивниот буџетски развој. Од друга страна, Франција, некогаш силен политички играч, се соочува со сериозни фискални проблеми.
Италија со години е синоним за фискална неодговорност. Високиот јавен долг, постојаните буџетски дефицити и лошиот систем на даночни приходи беа во центарот на критиките од Европската комисија. Сепак, последните податоци покажуваат дека ситуацијата во Италија се подобрува, и тоа побрзо отколку што многумина очекуваа.
Според податоците на италијанското Министерство за финансии, нивниот буџетски дефицит до 2026 година треба да падне на 2,8 отсто од БДП, што е под европската граница од 3 отсто. Значителен дел од овој напредок доаѓа од зголемените даночни приходи. Благодарение на инфлацијата и зголемувањето на платите, даночните приходи се зголемија за 6,2 отсто за само една година, што и донесе дополнителни 19 милијарди евра за италијанската влада.
Покрај тоа, италијанскиот премиер Џорџија Мелони постигна политичка стабилност, што дополнително помага да се одржи добар буџет. За разлика од нејзините претходници, кои често добиваа гласови преку големи јавни трошоци, Мелони својата популарност ја заснова на идентитетски прашања, како што се миграцијата и културната политика, наместо на економската политика. Ова и овозможува да ја одржи фискалната дисциплина без голем притисок за зголемување на трошењето, пишува Politico.
Италија, исто така, воведе мерки за борба против даночното затајување, а пониските даноци на доход дополнително ги охрабрија граѓаните да ги пријават своите приходи. Иако фискалната консолидација не се заснова само на штедење, италијанската влада планира да најде дополнителни заштеди во буџетот, вклучувајќи заштеди од 4 милијарди евра од различни министерства.
Франција: Фискална криза и политичка нестабилност
Додека Италија покажува знаци на закрепнување, Франција се соочува со растечки буџетски дефицит и политичка несигурност. Францускиот дефицит оваа година достигнува 6,1% од БДП, што е значително над предвидените 5,5%. Франција веќе некое време ги пропушта фискалните цели, а главна причина за тоа се лошите буџетски прогнози и недостатокот на решителност да ги зголеми даночните приходи.
Една од причините за влошувањето на јавните финансии во Франција е преоптимистичката прогноза за економскиот раст и даночните приходи. Според економистите, француското Министерство за финансии често го преценува идниот раст, што доведува до неточни буџетски прогнози. Како резултат на тоа, Париз беше принуден неколку пати да ги ревидира своите фискални планови.
Новата влада предводена од премиерот Мишел Барние планира да воведе остри мерки за штедење, вклучувајќи зголемување на даноците и намалување на јавната потрошувачка од 60 милијарди евра. Но, овие мерки наидоа на силен отпор во парламентот и кај коалициските партнери, што дополнително ја усложнува политичката ситуација во земјата.
Покрај сето ова, Франција се соочува со сериозен пад на кредибилитетот на меѓународните финансиски пазари. Агенциите за кредитен рејтинг го намалија долгорочниот суверен рејтинг на Франција, што укажува на влошување на фискалната ситуација во земјата. Од почетокот на пандемијата, трошоците за задолжување на Франција во однос на Германија значително се зголемија, а нејзината предност во финансирањето во однос на Италија се намали на само 0,5 процентни поени.
Динамика на промени во ЕУ
Оваа промена во фискалната динамика меѓу Италија и Франција има широки импликации на ниво на ЕУ. Европската комисија веќе ги предупреди двете земји дека треба да ги средат своите јавни финансии, но Италија овојпат е во подобра позиција. Комисијата и даде на Италија дополнителни четири години, вкупно седум, за да ги стабилизира своите финансии, додека Франција се надева на слична отстапка.
Но, и покрај нејзиниот релативен успех, Италија се соочува со долгорочни предизвици. Меѓу нив е и демографскиот пад, што може да го попречи идниот економски раст. Иако сегашните мерки донесоа подобрувања, долгорочниот раст ќе зависи од одржливите реформи и способноста на земјата да ги користи фондовите на ЕУ за закрепнување по пандемијата.
Франција, пак, немаше толку голема корист од европските фондови како Италија. Франција го финансираше најголемиот дел од својот план за закрепнување со сопствени ресурси, што дополнително го зголеми нејзиниот јавен долг. Според аналитичарите, доколку Франција наскоро не го промени курсот, може да се соочи со натамошен пад на кредитната способност, што би значело повисоки трошоци за задолжување и сериозни последици на нивната економија.