Косовскиот премиер Албин Курти предупреди во авторски текст за Њујорк Тајмс дека улогата на НАТО во Косово покажува дека алијансата сега е „поважна од кога било“. Тој наведува дека подемот на Александар Вучиќ го означил враќањето на „експанзионистичката“ политика на Слободан Милошевиќ и посочува дека на Србија и на Русија ќе им одговара „нов фронт на Балканот“.
На почетокот на својата статија за NYT, Курти наведува дека некои во САД ја минимизираат важноста на НАТО и дека многу од партнерите на алијансата во Европа се загрижени дека по американските претседателски избори во ноември, американската посветеност на оваа алијанса ќе ослабне.
Затоа тој смета дека е неопходно да се потсети дека НАТО е „вдлабочен во културниот и политичкиот идентитет“ на Косово.
Тој наведува дека во 1999 година „немилосрдната српска кампања предводена од српскиот лидер и југословенски претседател Слободан Милошевиќ доведе до масакри, силувања и протерување на околу половина од мнозинското албанско население од Косово“. Тој посочува дека се работи за „хуманитарна катастрофа“ која била запрена со континуираното бомбардирање на НАТО на српските сили и позиции, а веднаш потоа алијансата испратила речиси 50.000 војници на Косово.
„Кој од мојот народ можеше да ја заборави глетката како ги славеа војниците на НАТО кога пристигнаа? Во текот на изминатите 25 години, додека НАТО помогна да се ослободи Косово и да се одржи мирот, ние за возврат изградивме демократија за да го негуваме тој мир одвнатре. Ја прогласивме нашата независност во 2008 година, идеја која ќе одекне кај Американците кои штотуку го прославија Денот на независноста“, вели тој, додавајќи дека сега најголемиот дел од светот ја признава независноста на Косово.
„Постоеше мало сомневање за нас, со оглед на свежите сеќавања на геноцидот во Руанда и Босна и Херцеговина, дека ситуацијата во Косово брзо ќе се влоши без НАТО. Како Косовец, болно е да се замисли колку полошо можеше да биде“, пишува тој.
„Потребна беше политичка волја“
Курти наведува дека интервенцијата на НАТО од самиот почеток била од хуманитарен карактер. Сепак, тој посочува дека „хуманитарната интервенција им служи и на националните интереси, колку што би сакале да веруваме дека овие работи се одвоени“.
„Мирот во Европа и запирање на човечкото страдање им служеа на националните интереси на членките на НАТО. Конфликтот на Балканот го зголемува ризикот од прелевање во Западна Европа, не само преку бегалската криза, туку и со вовлекување странски играчи во оваа историски значајна геополитичка гранична област, загрозувајќи ја безбедноста на Европа“, пишува тој.
Тој потоа објаснува дека НАТО „не е апстрактен ентитет кој дејствува независно“, и дека за оваа акција била потребна политичка волја.
„Во случајот со Косово, имавме политичка волја на многу големи сили, вклучувајќи ги и САД, најголемата воена сила на НАТО. Државниот секретар Медлин Олбрајт го знаеше регионот и ужасите на европските војни. Иако е силно поврзана со администрацијата на (Бил) Клинтон, интервенцијата беше двопартиска. Во Конгресот, сенаторот Боб Дол, републиканец, беше силен застапник“, пишува тој.
Курти посочува дека воената интервенција секогаш треба да биде последното средство, што беше случај и во случајот со интервенцијата на Косово. Имено, средбите на високо ниво постојано пропаѓаа, вклучително и разговорите во замокот Рамбује во Франција меѓу српските и албанските претставници и американските, европските и руските претставници.
„Дипломатијата беше исцрпена додека се убиваа луѓе. Војната во Косово беше четврта што Милошевиќ ја водеше во поранешна Југославија. Размерите на суровоста бараа силен одговор. По 78 дена воздушно бомбардирање, најголемиот воен напад на Алијансата од нејзиното формирање во 1949 година, српските вооружени сили се повлекоа. „НАТО остана на Косово, а враќањето на бегалците следеше под управа и заштита на Обединетите нации и Европската унија“, вели Курти.
„Присуството на НАТО обезбеди мир и ни овозможи да се обновиме. Армиите ја заштитија нашата граница, но ни помогнаа и да се заштитиме, вклучително и изградба на сопствена армија, Косовските безбедносни сили“, додава тој, објаснувајќи дека првичната мисија била поделена меѓу Франција на север, Италија на запад, Германија на југ и САД на исток, со Обединетото Кралство на централниот исток.
Со текот на годините, како што растеше стабилноста на Косово, НАТО драстично ги намали своите војници од првичните 50.000 на неколку илјади.
„Западот треба да се гордее со ова достигнување“, пишува Курти, наведувајќи дека „Косово сега е признато како највисоко рангирана демократија на Западен Балкан“.
„Оваа трансформација не беше постигната само од НАТО; бараше напори од многу фактори и најважно, одлучност на косовскиот народ кој беше вклучен во политичкиот процес. Но, НАТО ја овозможи оваа реалност и не е случајно што војната во Украина е првата голема европска војна во повеќе од 100 години во која земјите од Западен Балкан не учествуваа. „Мирот е напорна работа и динамична – мора постојано да се одржува“, пишува Курти.
„Подемот на Вучиќ го означи враќањето на политиката на Милошевиќ“
Сепак, Курти предупредува дека, иако демократијата е во пораст во Косово, се зголемуваат и заканите за неговата безбедност.
„Во септември, тешко вооружени српски паравоени трупи за кои се верува дека дошле од Србија зазедоа позиции во православниот манастир Бањска во, како што американската влада го нарече високо организиран напор кој вклучува софистицирано оружје. Српските воени сили се мобилизираа во близина на нашата граница, потег што САД го критикуваа како „дестабилизирачки“. „Минатата година, НАТО ги зголеми своите војници од 3.770 на околу 4.500 поради зголемените закани за мирот“, рече тој.
Потоа ги споменува политичките предизвици, наведувајќи дека во 2017 година „Александар Вучиќ, поранешен министер за пропаганда