Лекот за ХИВ може да биде чекор поблиску откако истражувачите пронајдоа нов начин да го извлечат вирусот од скривалиштето во човечките клетки, објави „The Guardian“.
Способноста на вирусот да се крие во одредени бели крвни клетки е еден од главните предизвици за научниците кои бараат лек. Ова значи дека постои резервоар на ХИВ во телото кој може да се реактивира и против кој ниту имунолошкиот систем ниту лековите не можат да дејствуваат.
Сега истражувачите од Институтот за инфекции и имунологија „Питер Доерти“ во Мелбурн пронајдоа начин да го направат вирусот видлив, отворајќи го патот за негово целосно елиминирање од телото.
Методот што стана познат за време на пандемијата Ковид-19
Методот се базира на mRNA технологијата, која стана позната за време на пандемијата Ковид-19 кога се користеше во вакцините од Moderna и Pfizer/BioNTech.
Во труд објавен во списанието Nature Communications, истражувачите за прв пат покажаа дека mRNA може да се достави до клетките каде што се крие ХИВ со тоа што ќе го обвиткаат во мала, специјално формулирана масна глобула. Потоа, mRNA им дава инструкции на клетките да го детектираат вирусот.
На глобално ниво, речиси 40 милиони луѓе живеат со ХИВ и мора да земаат доживотни лекови за да го потиснат вирусот и да спречат симптоми или пренесување на други. За многумина, ХИВ останува смртоносен, а бројките на UNAIDS покажуваат дека по едно лице умирало од ХИВ секоја минута во 2023 година, според The Guardian.
„Ова претходно се сметаше за невозможно“
Д-р Паула Севал, истражувачка во Институтот Доерти и една од водечките автори на студијата, рече дека доставувањето на mRNA до типот на бели крвни клетки каде што се наоѓа ХИВ „претходно се сметаше за невозможно“ бидејќи овие клетки не ги прифаќаат масните глобули, или липидните наночестички (LNP), кои служат како носители.
Тимот разви нов тип на LNP што овие клетки го прифаќаат, познат како LNP X. „Се надеваме дека овој нов дизајн на наночестички би можел да биде нов пат кон лек за ХИВ“, рече Севал.
Кога нејзината колешка првпат ги презентираше резултатите од тестот на неделниот лабораториски состанок, Севал рече дека тие изгледаат премногу добри за да бидат вистинити.
„Ја вративме во лабораторијата за да го повтори експериментот, и таа се врати следната недела со исто толку добри резултати. Моравме да веруваме во тоа тогаш. И секако, го повторивме многу, многу пати од тогаш. Бевме изненадени колку голема разлика направи – не функционираше порано, а потоа одеднаш функционираше. Сите само седевме таму и велевме „вау“.“
Потребни се понатамошни истражувања
Потребни се понатамошни истражувања за да се утврди дали едноставното откривање на вирусот е доволно за имунолошкиот систем на телото да го уништи или дали технологијата ќе треба да се комбинира со други терапии за целосно да се елиминира ХИВ од телото.
Студијата е спроведена во лабораторијата на клетки донирани од ХИВ-позитивни пациенти. Патот до користење на оваа технологија како дел од третманот за пациентите е долг и ќе бара успешни испитувања на животни, а потоа и испитувања за безбедност кај луѓето, што веројатно ќе потрае со години пред да започнат испитувањата за ефикасност.
„Многу работи во биомедицината не завршуваат во клиниката – тоа е за жал вистина; не сакам да сликам слика што е поубава од реалноста“, нагласи Севал.
„Но, во областа на лековите за ХИВ, никогаш не сме виделе ништо ни приближно толку добро во однос на тоа колку ефикасно можеме да го откриеме овој вирус. На тој фронт, сме многу оптимисти дека ќе го видиме овој одговор кај животните и дека еден ден можеби ќе можеме да го направиме тоа кај луѓето.“
„Откритието би можело да помогне и во третманот на рак“
Д-р Мајкл Рош, од Универзитетот во Мелбурн и коавтор на студијата, рече дека откритието би можело да има пошироки импликации надвор од ХИВ, бидејќи релевантните бели крвни клетки се вклучени во други болести, вклучително и ракот.
Д-р Џонатан Стој, ретровиролог и заслужен научник во Институтот Франсис Крик, кој не беше вклучен во студијата, рече дека пристапот на тимот од Мелбурн се чини дека е голем напредок во однос на постојните стратегии за извлекување на вирусот од скривалиштето, но дека се потребни дополнителни студии за да се утврди како најдобро да се уништи подоцна.
„На крајот на краиштата, останува една голема непозната работа. Дали треба да се елиминира целиот резервоар за да се биде успешен или само голем дел? Ако само 10% од латентниот резервоар преживее, дали тоа ќе биде доволно за нова инфекција? Само времето ќе покаже. Но, тоа не го намалува значењето на оваа студија, која претставува голем потенцијален напредок во доставувањето на mRNA до крвните клетки за терапевтски цели“, рече тој.