Русија ја добива војната со истоштување против Украина, а главната причина за тоа се приходите што земјата ги заработува од трговијата со енергетски ресурси, пишува во анализа колумнистот на Ројтерс, Хуго Диксон. Руската економија веќе е на воена шина и бележи толку силен раст што ќе се прегрее. Економијата забележа раст од 3,6% во 2023 година – повеќе од кој било од сојузниците на Украина на Запад. Прогнозите на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) укажуваат дека во 2024 година растот ќе биде 2,6%, а во 2025 година – 1,1%.
Но, ова не е одржлив раст – економијата не произведува ништо што може да го консумираат обичните граѓани, туку главно тенкови, проектили и гранати. Трошоците за одбрана се тројно зголемени во текот на воените години, а овогодишниот буџет предвидува скоро 11 трилиони рубљи (речиси 120 милијарди долари) за одбрана. Сепак, тоа значи помалку пари за социјални трошоци.
Руските граѓани ја плаќаат војната и преку фондот за социјална помош, во кој се сместени државните резерви за „дождливи денови“. Сега го покрива буџетскиот дефицит, кој во 2023 година достигна 3,7 отсто од бруто домашниот производ. За две години средствата во него се преполовија и сега се само 2,7% од БДП.
Инфлацијата постојано се задржува над нивоата од 4 отсто што ги посакува централната банка и достигна 7,7 отсто во февруари, што исто така наложи зголемување на основната каматна стапка на 16 отсто. Гувернерката Елвира Набиулина веќе коментираше дека високите каматни стапки ќе продолжат „долго време“. Владата, исто така, воведе контрола на капиталот за поддршка на рубљата.
По изборите се очекува зголемувањето на даноците да се соберат дополнителни средства за поддршка на буџетот, а иако оваа акција не е особено популарна, во Русија веќе нема опозиција да води каков било вид на протести.
Или накратко кажано – вака или онака, војната ги троши руските невоени средства во услови на висока инфлација, зголемени даноци, намалување на социјалните трошоци и високи каматни стапки.
На долг рок, руската економија ќе претрпи дополнителни загуби поради фактот што Западот не споделува иновативни технологии, продуктивноста на трудот се намалува (за 3,6% во 2022 година), а инвестициите во првата година од војната се намалуваат на 19,7% од БДП. , споредено со 21,4% во 2017 година.
Мора да се води сметка и за 315.000 мртви или ранети руски војници (според американското разузнавање), додека според Киев жртвите (мртви и тешко повредени) се повеќе од 400.000, како и над 800.000 бегалци – не се согласуваат со Кремљ политика или не сакаат да бидат мобилизирани за војната во Украина – главно млади и образовани луѓе. Тоа ветува и сериозни проблеми за економијата на долг рок.
Но, сите овие проблеми воопшто не се важни за владетелите се додека имаат доволно средства за продажба на енергетски ресурси. Сојузниците на Украина воведоа ембарго на нафта, а Европа сериозно го ограничи купувањето на руски гас. И иако намалено, салдото на тековната сметка сè уште е позитивно на 51 милијарда долари во 2023 година, во однос на 238 милијарди долари една година порано, при што приходите од нафта сè уште ја поттикнуваат машинеријата на рускиот претседател Владимир Путин.
Според аналитичари, единствена опција за промена е приходите да се намалат толку многу што салдото да стане негативно. Судејќи според моменталната ситуација, заработката од извоз на Русија треба да се намали за околу 80 милијарди долари (бидејќи Русија може дополнително да ја намали вредноста на увозот). Ова ќе го поттикне Кремљ да преземе вонредни мерки за стабилизирање на економијата.
Џејкоб Нел од Киевската школа за економија дава пример како тоа би можело да се направи – ако Русија не добие повеќе од 50 долари за барел нафта и ако се забрани увозот на вештачки ѓубрива и метали, како и увозот на природен гас, што би доведе до вкупно 30 милијарди долари помал приход во трезорот.
Сепак, ова е полесно да се каже отколку да се направи, пишува Хуго Диксон. Земјите од Г7 воведоа плафон на цената на нафтата од 60 долари за барел, но руските оценки се тргуваат со околу 70 долари за барел, односно 14-15 долари под цената на Брент.
Русија успеа многу лесно да ја заобиколи оваа санкција – користејќи ја својата флотила за транспорт на нафта.
Но, работите ќе бидат поинакви ако нафтените пазари пропаднат и тогаш Москва ќе продава под нивото од 60 долари, а зошто да не и под 50 долари за барел.
Друга опција е Индија да престане да купува руска нафта или да плати до плафонот на цената. Проблемот овде е што Русија може да одбие да продава нафта, што ќе доведе до значителен скок на цената, а од овој потег ќе настрадаат и Индија и сојузниците на Украина.
Засега, Западот нема посебна желба вистински да ги ограничи приходите за Русија, а додека не го направи тоа, Путин нема финансиска причина да престане да се бори.