Под маската дека се грижат за енергетската безбедност на Европа, Соединетите американски држави планираат да ги поддржат земјите-членки на Иницијативата „Три мориња“ за да постигнат заедничка цел.
Тоа се однесува на намалување на зависноста на Европа од рускиот гас и како да се „протурка“ американскиот гас на европскиот пазар.
Експертите објаснуваат дека Вашингтон покажува интерес за Иницијативата „Три мориња“ само поради лични интереси, затоа што Соединетите држави се обидуваат да ги принудат европските земји да изградат нов систем за транспорт на гас и да го протуркаат нивниот многу поскап гас.
„Во моментов, индустријата за шкрилци се соочува со големи проблеми во однос на испораката на гас преку цевководи. Тенденцијата е дека американскиот течен природен гас има конкуренција во овој производствен сектор, бидејќи покрај руските производители, течен природен гас (LNG) сега се произведува во Австралија и Катар. Има голема конкуренција кога станува збор за течен природен гас и затоа не треба да мислиме дека американскиот гас ќе биде премногу баран во Европа. Тој ќе постои како еден вид додаток на гасот што минува низ цевководи, но јас не би зборувал за каква било општа улога или тренд, вели Александар Пашечник, руски експерт за енергетика.
Аналитичката служба на американскиот Конгрес подготви извештај за Иницијативата „Три мориња“, во кој аналитичарите привлекуваат внимание на можноста за проширување на соработката со учесниците во тој проект. Во извештајот, во кој рускиот РТ канал имал увид, се посочува дека целите на Иницијативата „Три мориња“ исполнуваат голем број широки цели на САД во областа на безбедноста и економијата.
Во извештајот се истакнува дека во последните неколку години, некои членови на Конгресот покажале зголемен интерес за енергетската безбедност на Европа и се обидуваат да ја намалат нејзината енергетска зависност од Русија, како и за извозот на американски течен природен гас.
Дебатата околу поддршката за иницијативата „Три мориња“ е повеќе од обид отколку вистински чекор. Може да разговарате за било што, но условите на пазарот се такви што LNG сега е многу ефтин, како што е и гасот на спот пазарот. „Гаспром“ е флексибилен во своите пристапи, но во секој случај, стратегиите за гасоводот секогаш победуваат“, истакнува Пашечник.
Рускиот гас нема алтернатива
Иницијативата „Три мориња“ е политичка платформа на државите членки на ЕУ од областа помеѓу Балтикот, Јадранот и Црното Море. Во 2015 година, Полска и Хрватска ја основаа оваа алијанса, која се состои од 12 држави: Бугарија, Хрватска, Чешка, Естонија, Унгарија, Латвија, Литванија, Полска, Романија, Словачка и Словенија. Целта е поголема соработка, особено во областа на инфраструктурата, енергетиката и безбедноста. Тие земји сакаат да бидат помалку зависни од Русија кога станува збор за снабдувањето со енергија и да ја зајакнат соработката со Соединетите држави.
Аналитичарите на американскиот Конгрес велат во нивниот извештај дека членовите на Конгресот можат да бидат заинтересирани за финансирање на Иницијативата „Три мориња“. Во тој контекст, аналитичарите ја цитираат изјавата на американскиот државен секретар Мајк Помпео за подготвеноста на САД да инвестираат една милијарда долари во проектот.
Некои експерти веруваат дека интересот на Вашингтон за Иницијативата „Три мориња“ е поврзан со лични трговски интереси и дека целта на американското учество во оваа програма е да се создаде некаква инфраструктура што ќе овозможи испорака на американски гас до длабочините на европскиот континент. Тоа е систем на интерконектори, гасоводи во земјите од Централна и Источна Европа, пред се од Полска и јужните земји.
Руските експерти потсетуваат дека веќе има терминали за течен природен гас во Европа, кои можат да регасифицираат повеќе од 220 милијарди кубни метри, но дека тие не биле целосно користени. Дури и минатата година, кога снабдувањето со течен гас речиси двојно се зголеми, терминалите беа 50 проценти полни во најдобар случај.
Александар Пашечник, шеф на аналитичкото управување на рускиот фонд за енергетска безбедност, смета дека не станува збор за комерцијални интереси, туку за „пропаганда“.
„Некои земји ќе добијат дополнителни пари кога склучуваат договори за LNG. Но, тоа е привремена инфузија. Американците често го спонзорираат купувањето на своите производи и ги поддржуваат своите проекти за шкрилци кои се ориентирани кон европскиот пазар. Условно кажано, стимулативни интервенции се состојат од Американците им даваат пари на европските земји да го купат својот течен природен гас. Но, вие не можете да изградите бизнис на тој начин. Меѓу другото, веќе не е бизнис, тоа е субвенција поради политички и геополитички аспирации“, објаснува експертот.
„Северен тек“ оди по свој пат
Во аналитичката служба на американскиот Конгрес се споменуваат и новите руски проекти за гас „Северен тек“ 2 и „Турски тек“, со што ќе се зголеми обемот на испораки на природен гас во Европа. Вашингтон и земјите од Иницијативата „Три мориња“ се всушност загрижени за енергетската доминација на Русија во регионот.
Пашечник потсетува дека има обиди за мешање во руските енергетски проекти и потсетува на случајот со воведување санкции на компании што работат на изградба на „Северен тек 2“.
„Сега го спроведуваме овој проект дури и во услови на мерки за санкционирање, поради што роковите за завршување на проектот се малку поместени, но тоа не е толку важно сега – одложувањето на роковите би било клучно доколку немаше украински транзит, но тој е зачуван. Затоа, пуштањето во употреба на „Северен тек 2“ во првиот квартал од 2021 година не е критично сценарио. Русија ќе го заврши тој проект. Ние ги одбиваме сите напади со успех“, рече експертот.
Во моментов, во рамките на Иницијативата „Три мориња“, се спроведува проект на гасоводот (Балтички цевки), кој би донел гас од Норвешка во Полска од дното на Балтичкото Море. Се очекува овој гасовод да работи до 2022 година и ќе замени дел од испораките од Русија. Сепак, руските експерти посочуваат дека полскиот проект е чисто политички, затоа што има за цел да покаже дека Полска е независна од Русија и тие веруваат дека проектот не е во состојба да има сериозно влијание врз европскиот енергетски пазар.