Тим од десет меѓународни научници патува во кинескиот град Вухан каде од следната недела ќе го испитаат потеклото на Ковид-19, објави Светската здравствена организација (СЗО).
Официјален Пекинг не беше отворен за независна истрага, но повеќемесечните напори и преговори со СЗО вродија со плод и ќе добијат пристап до градот, кој се смета за епицентар на пандемијата, пренесува Би-Би-Си.
Се верува дека вирусот стигнал до луѓето на пазарот во Вухан каде што се продаваат животни. Но, потрагата по изворот на инфекцијата доведе до тензии, особено во САД. Администрацијата на Трамп ја обвини Кина дека се обидува да скрие траги за коронавирусот и појавата на пандемија.
Која ќе биде целта на истрагата?
Биолог од тимот на научници кои отпатувале за Вухан, за Асошиејтед Прес изјави дека СЗО не спроведува истрага за да обвини никого, туку дека тие сакаат да спречат идни извори на инфекција.
„Навистина не станува збор за барање држава која ќе се посочи за виновна“, рече Фабијан Лендерц од германскиот институт „Роберт Кох“.
„Се работи за тоа да сакаме да разбереме што се случило и да видиме дали, од податоците што ќе ги собереме, можеме да го намалиме ризикот во иднина.
Д-р Леендерц вели дека целта е да открие кога вирусот започнал да циркулира меѓу луѓето и дали започнал или не од Вухан. Истрагата се очекува да трае четири до пет недели, додаде тој.
Каде и кога првпат е откриен вирусот?
Досега е познато дека вирусот најпрво се најде во т.н. „влажни пазари“ во Вухан, провинција Хубеи и се верува дека оттаму преминале од животни на луѓе. Но, експертите сега веруваат дека неговото присуство таму можеби било само поизразено отколку во другите делови на светот.
Истражувањата покажуваат дека коронавирусите, кои можат да заразат луѓе, може да циркулираат неоткриени во лилјаците со децении.
Минатиот декември, кинески лекар во Централната болница Вухан, Ли Венлианг, се обиде да ги предупреди своите колеги за можна појава на нова болест. Но, полицијата му порача да „престане лажно да коментира“ и тогаш против него беше спроведена истрага за „ширење гласини“.
Ли почина во февруари откако доби корона додека лекуваше пациенти во Вухан. Во април се појавија сомневања, тврдејќи дека вирусот може да излегол од лабораторијата во Вухан.
Американските амбасадори од Кина изразија загриженост за биосигурноста таму, а канцеларијата на американскиот директор за национално разузнавање во тоа време соопшти дека иако вирусот не бил вештачки или генетски модифициран, официјалните лица испитуваат дали епидемијата започнала со контакт со животни или по лабораториска несреќа.
Неодамнешните извештаи во кинеските медиуми сугерираат дека пандемијата „Ковид-19“ можела да започне надвор од Кина.
Но, аналитичарите велат дека извештаите се неосновани и дека кампањата ја одразува загриженоста на раководството на Пекинг за нарушување на меѓународниот углед на Кина од почетокот на пандемијата.
Дали пристапот до Вухан ќе даде одговори?
Одговорот на тоа прашање се обиде да го даде здравствениот дописник на Би-Би-Си, Наоми Гримли. Таа вели дека прашањето за независна истрага за потеклото на вирусот е вклучено во меѓународната геополитика и редовите околу СЗО.
Администрацијата на Трамп зазеде цврст став за ова прашање, додава Гримли, тврдејќи дека СЗО е премногу мек кон Кина и наведува примери на официјални претставници кои го фалат кинескиот режим за неговите постапки, како заклучувањето во Вухан, масовното тестирање и објавување на генетскиот код на вирусот.
Сепак, многу други земји, исто така, рекоа дека треба да се спроведе соодветна истрага – вклучувајќи ги Австралија и Велика Британија. Асошиејтед Прес откри транскрипти на видео повици од официјални лица на СЗО кои уште во јануари се пожалија дека не ги добиле вистинските информации што им се потребни од кинеските власти. Двочлен тим на СЗО што ја посети Кина ова лето имаше тешкотии во преговорите за пристап до Вухан.
Ова патување, кога ќе се случи, веројатно ќе се фокусира на основните биолошки прашања: дали вирусот првично потекнувал од лилјаци? Имало ли „среден домаќин“ што ги поврзал лилјаците со луѓето? И, дали влажните пазари во Вухан беа центарот на почетната епидемија?, пишува Гримли.
Каков е одговорот на кинескиот извештај за вирусот?
Соочувањето на Кина со кризата на почетокот на пандемијата беше пофалено во јануари од шефот на програмата за итни случаи на СЗО, д-р. Мајк Рајан, кој рече дека „предизвикот е голем, но одзивот е огромен“.
Пекинг помогна во забавување на ширењето на вирусот, соопшти СЗО, со тоа што брзо се пријави доброволно да го сподели своето знаење за генетскиот код на вирусот. Но, САД, меѓу многу други земји, се сомневаа дали Кина е целосно транспарентна кога вирусот за првпат се појавил таму, пренесува Индекс.
Во март, шефот на СЗО во Кина, д-р Гауден Галеа за Би-Би-Си изјави дека има „недостатоци“ во борбата против епидемијата во раните денови, но дека експертите ќе проучат како проблемите може да се избегнат во иднина.
Трамп подоцна го нападна СЗО, велејќи дека тие се премногу „кино-центрични“ во пофалбите за Пекинг, додавајќи дека организацијата „потполно погрешила“ со своите рани упатства за време на почетокот на пандемијата.
Тој најави дека ќе ги повлече Соединетите држави од СЗО, што го стори, додавајќи дека „средствата за СЗО ќе бидат пренасочени на друго место“.
Но, по изборите во САД, новоизбраниот претседател Џо Бајден, кој требаше да даде заклетва на 20 јануари, формираше тим за надворешна политика, кој има за задача да ја задржи Америка во СЗО.