Германскиот канцелар Фридрих Мерц денес за прв пат ќе седне во Овалната соба со американскиот претседател Доналд Трамп, во време кога многу чувствителни меѓународни прашања повторно се појавуваат.
Трамп повторно ѝ се закани на Европската Унија со царини, војната во Украина сè уште трае, а Израел е под зголемен притисок поради хуманитарната катастрофа во Газа.
Откако ја презеде функцијата, Мерц ги посети клучните европски престолнини – Париз, Лондон и Варшава, каде што позираше со Емануел Макрон, британскиот премиер Кир Стармер и полскиот премиер Доналд Туск во Киев заедно со украинскиот претседател Володимир Зеленски, како симбол на европската солидарност. Сепак, досега недостасуваше една средба – онаа со Трамп.
Исклучително важна средба, но постои и потенцијал за дипломатски конфликт
Досега комуницираа преку телефон, но само фотографиите од ракување и блицовите на фотоапаратот ќе го симболизираат почетокот на нова фаза во германско-американските односи.
Германија останува економски тешкаш во Европа, а Мерц ја редефинира својата улога како клучен фактор во европската безбедност, вклучително и зголемување на воените трошоци и исполнување на барањата на Трамп кон членките на НАТО. Затоа овој состанок се смета за исклучително важен.
Постои и потенцијал за дипломатски судир, како што Трамп веќе имаше со Зеленски и претседателот на Јужна Африка, Сирил Рамафоса. Потпретседателот на САД, Џ.Д. Венс, и државниот секретар Марко Рубио, неодамна на социјалните мрежи ја критикуваа Германија за тоа што ја ставила под надзор крајнодесничарската партија Алтернатива за Германија (AfD). Рубио го нарече тоа „тиранија под маската на демократијата“, а Венс рече дека „Берлинскиот ѕид е обновен, овој пат не од Советите, туку од германскиот естаблишмент“.
Германското Министерство за надворешни работи одговори дека тоа е законска и демократска одлука, заснована на уставот. Мерц беше уште подиректен: „Германија беше ослободена од тиранијата од Американците. Денес сме стабилна, либерална демократија. Не ни требаат лекции за демократијата“.
И покрај овие тензии, се очекува денешната средба да биде пријателска.
„Трамп го цени тоа што му се зборува директно“
Поранешниот германски амбасадор во САД, Волфганг Ишингер, за Си-Ен-Ен изјави дека Мерц е „целосно подготвен“ за средбата и дека неговата директност може да биде корисна во комуникацијата со Трамп: „Тој не ги штеди зборовите. Тој го кажува она што го мисли, тој е отворен и транспарентен. Тоа е нешто што Трамп би можел да го цени“.
Но, токму оваа директност претходно предизвика реакции во Вашингтон. Веднаш по неговата изборна победа во февруари, Мерц рече дека негов „апсолутен приоритет е да ја зајакне Европа и постепено да го ослободи континентот од зависноста од САД“, додавајќи дека администрацијата на Трамп „не се грижи премногу за судбината на Европа“.
Во деновите по изборите, Мерц даде уште неколку критички коментари за САД. Минатата недела во Берлин, тој одговори на говорот на потпретседателот Венс на Минхенската безбедносна конференција, на која беа обвинети европските сојузници за задушување на слободата на говорот: „Имаме најдобар можен одговор на тоа – убедувањето дека слободата и демократијата се вредности што вреди решително да се бранат“.
Сепак, Клаудија Мајор од Германскиот Маршалов фонд забележува дека Мерц „го намалил тонот“ од изборите. На 8 мај, тој разговарал со Трамп по телефон и му рекол дека „САД остануваат неопходен пријател и партнер на Германија“. Неколку дена подоцна, тој објави дека го поканил Трамп во Германија, со планови да го однесе во Бад Диркхајм, родното место на дедовците на американскиот претседател.
Германија, исто така, се усогласи со политиката на САД кон НАТО: владата на Мерц е подготвена да поддржи зголемување на трошоците за одбрана од страна на членовите на алијансата на 5% од БДП – долгогодишно барање на Трамп.
Мерц смета на личен однос со Трамп
Градењето квалитетен однос со Белата куќа сега е главна цел на Берлин. Мерц можеше да го искористи своето минато: тој беше на чело на трансатлантската организација „Атлантски мост“, тој од срце го поддржуваше трговскиот договор меѓу ЕУ и САД и јавно го изрази своето восхитување кон Роналд Реган. Тој, исто така, работеше во одборите на големи американски корпорации, вклучувајќи го и „БлекРок“.
Ишингер верува дека Мерц сака да го имитира личниот однос што францускиот претседател Макрон успеа да го изгради со Трамп: „Ако Трамп разбере дека Мерц е убеден Европеец, но дека тоа не значи проширување на Атлантикот, туку зајакнување на партнерството, тоа ќе биде голем чекор“.
Клаудија Мајор вели дека Берлин е длабоко загрижен за неизвесноста околу посветеноста на Трамп на одбраната на НАТО, особено со оглед на агресивноста на Русија: „Германија не може да си дозволи Американците да си заминат. А сепак, не сака тие да си заминат, бидејќи верува дека ни е подобро заедно“.
Таа, исто така, ги истакнува уставните промени што Мерц ги протурка пред официјално да стане канцелар: ревизијата на правилата за задолжување го отвори патот за инвестиција од половина трилион долари во германската војска – што, според нејзините зборови, е „револуционерен потег во германски термини“.
Но, во исто време, коалицискиот договор меѓу ЦДУ и СПД ги прикажува односите со Америка како совршени. „Ако сте толку добри партнери, зошто мораше да го менувате уставот?“, праша таа.
Еден западен дипломат изјави за Си-Ен-Ен дека реториката на Мерц има и тактички и стратешки димензии: „Германија треба да порасне и да се грижи за себе, но не во следните три години. Затоа соработката со Америка е сè уште неопходна“.