Претседателството на Словенија со Советот на Европската унија започна во сенка на невидени скандали и тензии при посетите на членовите на Европската комисија и групата акредитирани дописници од Брисел на Словенија.
На затворениот состанок на европските комесари и членови на словенечката влада, што е вообичаен формат на секој почеток на ротирачкото претседателство на Советот на ЕУ на секоја земја-членка, премиерот Јанез Јанша наводно покажал фотографии на двајца словенечки судии кои се дружеле со словенечките социјалдемократски политичари, некои облечени во црвени маици со ликот на Че Гевара.
Јанша сакал да ја нагласи својата теза дека во Словенија судството и медиумите се под контрола на „социјалистите кои владееле во последните 68 од 75 години и кои го затвориле политички Јанша пред само пет години“, како што подоцна напиша некој на Твитер, чија порака ја сподели (ретвитна) премиерот Јанша.
Лекција на шефот на Комисијата
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лејен му порача на Јанша дека судиите во демократија имаат право на личен политички став, но нејзиниот прв извршен потпретседател, Франс Тимерманс, холандски социјалист, одлучи да одбие да застане заедно со Јанша на заедничка, „семејна“ фотографија на сите европски комесари и словенските министри.
– Јас едноставно не можев да бидам на истиот подиум со премиерот Јанша по неговите неприфатливи напади и клевети на двајца судии и двајца социјалдемократски европратеници – им рече Тимерманс на новинарите кои пристигнаа од Брисел за да го следат почетокот на словенечкото претседателство и работната посета на Европската комисија до Словенија.
Вчера групата дописници од Брисел имаше брифинг и со премиерот Јанша, кој реши да објави видео за кое Јанша тврди дека е цензурирано во Европскиот парламент. Всушност, станува збор за пропаганден филм во режија на партијата на Јанша, кој претставува доказ за тврдењето на Јанша дека тој и неговата влада не се оние кои се обидуваат да ги стават судската власт и медиумите под политичка контрола, туку дека медиумите и судството се под цврста политичка контрола на социјалистите, а дека Јанша е жртва.
Јанша сакаше да го прикаже филмот пред неколку месеци за време на сослушувањето пред комитетот на Европскиот парламент кој ги истражуваше обвинувањата за задушување на медиумите во Словенија од страна на Јанша, но тогаш европратениците не му дозволија да го направи необичниот потег бидејќи не сакаа да го гледаат филмот, туку да разговараат со премиерот.
„Ова мора да биде најчудниот момент во историјата на новинарските патувања организирани во времето на почетокот на ротирачките претседателства на Советот на ЕУ“, коментира ирскиот новинар Тони Конели на прикажувањето на пропагандниот филм на Јанша.
Премиерот по филмот ги повика новинарите еднострано да ја покажат состојбата со медиумските слободи и додал „знам кои се вашите извори“.
„По навредите, Јанша започна да упатува закани“, коментира холандскиот новинар Кристоф Шмит.
Ден претходно, завчера, токму поради медиумските слободи, претседателот на Комисијата одлучи да го предупреди премиерот Јанша на заедничката прес-конференција. Таа го повика да стави крај на блокадата на финансирањето на СТА, да ги почитува слободните медиуми како „суштина на демократијата“ и да назначи словенечки претставник во Европското јавно обвинителство „со огромна итност“, што е уште еден камен на сопнување во односите на Јанша со Европската унија.
Кој е наречен „свиња“?
Но, тоа не е сè. Посебен скандал се случи кога министерот за внатрешни работи Алеш Хојс рече на неговиот брифинг со дописниците во Брисел нешто што новинарите го протолкуваа како нарекување на Франс Тимерманс свиња.
Имено, новинарите го прашаа министерот Хојс за пораката што ја објави на Твитер пред шест дена, каде тој ги коментираше демонстрантите на плоштадот Прешерен, цитирајќи ја фразата: „Не фрлајте бисери пред свињите“. На ова прашање, министерот за внатрешни работи на Јанша одговори дека не сака да ги нарекува демонстрантите свињи, но дека по сè што слушнал завчера (за време на состанокот на членовите на Комисијата со членови на словенечката влада) сепак би нарекол некој свиња, но тој не е на плоштадот Прешен, туку во високата бирократија на Европската унија.
Новинарот на „Политико“, Дејвид Херзенхорн, напиша дека преовладувачката перцепција кај новинарите на брифингот е дека Хојс го насочувал Тимерманс заради неговото протестно непојавување на фотографијата со Јанша.
„Не го имав предвид Франс Тимерманс кога одговорив на тоа прашање. Ајде сега да се фокусираме на претседателството на Словенија со Советот на ЕУ“, одговори министерот Хојс на Твитер на овие сомнежи за свињите.