“Западен Балкан” треба да стане “земји од Југоисточна Европа”

од Vladimir Zorba
196 прегледи

Австрија, заедно со актуелниот ротирачки претседател на Бугарија, го вклучи предмет на балканските земји на агендата за неговото претстојно претседателство на 1-ви јули. Австриската министерка за надворешни работи Карин Кнајсл веќе не сака да го користи воведен низ годините израз “Западен Балкан”. Таа претпочита да зборува за “Југоисточни држави”, како   Албанија и земјите од поранешна Југославија, кои за разлика од Хрватска и Словенија, се уште не се полноправни членки на ЕУ, т. Е. Србија, Црна Гора, Босна и Херцеговина, Косово и Македонија.

Сите тие имаат можност да станат членки на ЕУ еден ден. Србија и Црна Гора имаат повеќе шанси да бидат прифатени од другите, но не порано од 2025 година. Зборот “Балкан” не звучи добро. “Австрија е балканска земја што зборува германско, а нејзината корупција произлегува од луѓето!” Така, во 1960-тите, еден политичар од Австриската народна партија (АНП) го парафразира првиот став од австрискиот устав. Бизмарк, исто така, ја има реченицата дека Балканот “не ги чини коските дури и од поморски Гренадиер”. Има доволно навредливи конотации за името, што всушност е чисто географски концепт. По крајот на Отоманската империја поимот “балканизација” станува симбол на власта вакуум поради распадот на тогашниот политички поредок. “Балкански” се етничките конфликти, братоубиствена граѓански војни, религиозно оптоварени национализам, клиентелизмот, зависноста од странски сили, како и корупцијата и општата заостанатост. По завршувањето на југословенските војни западната балканска дипломатија едноставно ги раздели произволно трите најважни поранешни југословенски републики. Словенија веднаш беше прогласена за “западна” и “европска”, иако во ниедна друга земја од поранешна Југославија старите комунистички структури во економијата, медиумите и политиката не останале на власт и до денес, како што е во Словенија.

За другите земји од поранешна Југославија беше создадено поимот “Западен Балкан”, наречено од Пол Лендвај “Фантомот концепт на политичкиот жаргон на бесмисленоста”. Така, “чист примерок од една централно-европска земја”, како што е Хрватска, беше доделена на Балканот. Причината е јасна. Хрватска мораше да биде претставена како подеднакво виновна за војните како Србија. Во оваа смисла, Карин Клеис прави добро дека сака да го елиминира овој концепт.

Обврзувачка европска перспектива Четиринаесет векови по распадот на Југославија, остатокот од Европа сфати дека се појави политички и економски вакуум во Југоисточна Европа, што многу брзо може да стане безбедносно прашање. Па сега Австрија, исто така, одлучи дека на овие земји треба да им се даде обврзувачка перспектива за полноправно членство во ЕУ. Австриски дипломат рече дека ако не ја добијат таа надеж, други играчи како Кина, Русија, Турција и Саудиска Арабија ќе бидат на теренот. Австрија, заедно со сегашниот претседавач Бугарија, вклучи темата за балканските држави во програмата за претстојното претседавање од 1 јули.

Во Германија, возбудата не е особено голема. Во Берлин сметаат дека кандидатите прво мора да ги исполнат целосно критериумите за членство, кои вклучуваат редовни избори, владеење на правото, како и решавањето на граничните конфликти. Најпроблематичните земји се заборавени Македонија и Босна и Херцеговина.

Македонија е изолирана од неодговорната политика на Грција за името и го компензира тоа со гротестен национализам. Босна и Херцеговина пак е отворена врата за исламскиот радикализам.

ЕУ се соочува со дилема за  својот пристап кон овие земји  . Ако ги специфицира конкретните датуми и перспективи за преговорите, тоа ќе го постигне само една. Реформистичките напори во овие земји ќе бидат изгаснати, бидејќи тие ќе го најдат своето приклучување кон целта.  Ако не го стори тоа, тој ќе го постигне истиот ефект. Бидејќи засегнатите страни ќе речат дека не вреди да се прави нешто за да се придружи. Романија и Бугарија минуваат низ изненадувачки примери за предвремено пристапување. ЕУ не треба да ја повтори својата грешка и да ги очекува неопходните реформи само по пристапувањето, но мора да ги види претходно реализираното. Уморот на проширувањето во ЕУ има уште една едноставна причина. Со секој нов член на Унијата,  ќе го ослабне влијанието на старите земји-членки.