Речиси четири години по почетокот на руската инвазија, украинскиот претседател Володимир Зеленски се соочува со нов бран критики од сопствените редови. Пратениците од опозицијата и активистите на граѓанското општество го обвинуваат украинскиот лидер и неговиот внатрешен круг за користење на „правосудна војна“ или инструментализација на судовите за замолчување на политичките противници и заплашување на критичарите.
Најновиот пример е случајот со Володимир Кудрицки, поранешниот шеф на државната енергетска компанија „Укренерго“, кој стекна меѓународен углед за успешно одржување на украинската мрежа во функција и покрај масовните руски напади со беспилотни летала и ракети. Сепак, во 2024 година тој беше принуден да поднесе оставка – како што рече во тоа време – поради „централизацијата на моќта“ во претседателската канцеларија.
Отпуштањето на Кудрицки беше осудено од многумина во енергетската индустрија и предизвика тревога во Брисел. А сега тој е на обвинителната клупа, соочувајќи се со обвиненија за проневера, пишува Џејми Детмер за „Политико“.
Кудрицки тврди дека ова е политички процес. На суд во Киев, тој рече дека „сакаат да го казнат затоа што не молчи“ и дека зад сето тоа стојат „корумпирани лица“ со врски со владата. Неговите тврдења ги делат многу претставници на опозицијата и активисти, предупредувајќи дека претседателот Зеленски и неговиот моќен шеф на кабинетот Андриј Јермак го користат судството како оружје за заплашување на противниците и замолчување на критичарите обвинувајќи ги за корупција или соработка со Русија. Кабинетот на Зеленски одби да коментира.
„Расчистување на теренот“ пред можни избори
Поранешниот претседател Петро Порошенко, кој самиот се соочува со обвиненија за корупција и на кој му е замрзнат имотот, го обвини Зеленски за „авторитарен пресврт“ и обид за „отстранување на сите конкуренти од политичката сцена“. Пратеникот од опозицијата, Микола Књажитски, предупредува дека ваквите практики ќе се интензивираат доколку се распишат избори следната година.
Истакнатата активистка за борба против корупцијата, Дарија Калењук, има сличен став, тврдејќи дека владата ја користи војната како изговор за концентрирање на моќта и задушување на демократските процеси.
„Овој случај нема смисла. Обвинението не докажува дека Кудрицки имал каква било лична корист. Сè изгледа како политичка пресметка“, рече Калењук по судењето.
Според достапните информации, случајот се однесува на договор што Кудрицки го потпишал пред седум години, кога бил заменик-директор за инвестиции. Работата никогаш не започнала, а Укренерго успеал да го врати авансот. Сепак, судот одредил кауција од 325.000 долари за неговото ослободување од притвор.
Во потрага по жртвени јарци
Некои аналитичари веруваат дека судењето против Кудрицки е само обид на властите да најдат „жртвени јарци“ ако енергетскиот систем на Украина не успее да ги издржи руските напади оваа зима. Русија, треба да се потсетиме, сега сè повеќе ги таргетира складиштата и дистрибутивните центри на Украина, а не само електричната мрежа. Повеќе од 60 проценти од Украинците зависат од природен гас за греење.
„Властите имаат потреба од некој да обвинат. Луѓето се веќе огорчени од честите прекини на електричната енергија и студените станови. Ако има продолжени прекини на електричната енергија, претседателската канцеларија има потреба од некој да обвини“, изјави западен советник за „Политико“ под услов да остане анонимен.
Поранешната вицепремиерка Ивана Климпуш Цинцаѕе предупредува дека ваквите случаи испраќаат погрешна порака до меѓународните партнери.
„Времето е многу лошо – додека Киев ја моли Европа за поголема енергетска помош, апси луѓе кои го одржуваат системот во живот со години“, рече таа.
Предупредувања од странство
Експертите и набљудувачите од странство ја делат загриженоста. Адриан Каратнички, виш соработник во Атлантскиот совет и автор на „Бојно поле Украина“, вели:
„Зеленски е исклучително храбар и инспиративен воен лидер, но постојат загрижувачки елементи во начинот на кој ја води земјата“.
Како што војната влегува во својата четврта година, сè повеќе и повеќе луѓе предупредуваат дека Украина, борејќи се за опстанок против Русија, би можела да го изгуби она што ја правеше различна – својата верба во демократските институции и владеењето на правото.