Пазарот на домување се однесува како „канаринец во рудник за јаглен“ (метафора за предупредување) – цените паѓаат кога пошироката економија се забавува. Но, оваа година, во услови на длабока глобална рецесија предизвикана од пандемијата на коронавирус, цените на недвижностите продолжуваат да растат во многу земји, пишува „Фајненшл тајмс“.
Растот на цените на имотите се забрзува на годишна стапка од скоро 4% меѓу земјите-членки на ОЕЦД оваа година, а зголемувањето е уште побрзо во Европа и САД.
Сепак, некои финансиери се прашуваат дали не е само прашање на време кога економските последици од пандемијата ќе го достигнат растечкиот европски пазар на домување, особено што многу земји повторно воведуваат блокади за да се борат против новиот бран на заразени.
„Пандемијата не е добра вест и во никој случај не му помага на пазарот на домување“, рече Матијас Холцеи, економист на „УБС“ и коавтор на годишниот индекс на банката за најзагрозените од имотен балон пазари во светот. Ги споредува цените на становите во 25 најголеми градови во светот.
„Јасно е дека економското закрепнување сè уште не се случува, богатството опаѓа и изнајмувањата паѓаат во повеќето градови, така што вашата алтернатива за купување куќа станува се поевтина. Основите не покажуваат дека станбениот бум ќе продолжи“, рече Холзеи.
Но, се чини дека токму тоа се случува. Иако светот падна во најдлабока рецесија од Втората светска војна помеѓу првиот и вториот квартал, цените на куќите во најбогатите земји не само што продолжија да растат, туку и се забрзаа, според податоците на ОЕЦД. За третиот квартал, тие се похетерогени, но повеќето покажуваат дека растот продолжува.
Одржливоста на пазарите за домување е поддржана и од големи пакети мерки за стимулирање на економијата на владите и централните банки, кои им помагаат на компаниите во тешкотија. Тие им дозволија на многу вработени да продолжат да заработуваат приход и што е најважно, ги задржаа каматните стапки близу до рекордните ниски вредности.
Во САД, намалувањето на стапките на хипотека и повисоката државна помош го заштитија пазарот на домување од пандемијата, а цените пораснаа на годишно ниво од скоро 5% во вториот квартал.
Во некои европски земји, цените на имотите растат уште побрзо, вклучително и во Германија, Холандија, Португалија и Полска. Цените во Русија се зголемија за 15%, стимулирани од владините субвенции.
Бидејќи цените на становите продолжуваат да растат, пандемијата принудува некои луѓе да ги напуштат скапите урбани локации во потрага по поголеми области. Во Велика Британија цените на одвоените куќи растат двојно побрзо од оние на становите меѓу март и септември, покажуваат податоците на хипотекарната банка Halifax.
Во Франција, 42-годишниот ИТ-менаџер Грегоар Кис и неговата сопруга Блондин неодамна го напуштија својот изнајмен стан во Париз, каде што живееја со своите две деца, и купија куќа на брегот на Нормандија. „Одлуката ја донесовме кога излеговме од блокадата. Еден од позитивните ефекти на оваа криза е што работодавците го олеснуваат работењето од дома“, рече Кис.
Ваквите нови мобилни работници кои го напуштаат Париз можеби допринесоа за еден од ретките месечни падови на цените на становите во градот. Тие паднаа 0,5% во септември, иако оваа година се уште пораснаа за 2% и скокнаа повеќе од една третина во последните пет години, според „Meilleurs Agents“.
„Забележавме брзо заминување во првите денови од блокадата, кога 20% од Парижаните отидоа да работат од далечина на село“, рече Пјер Мадек, економист на институтот „OFCE“ во Париз. „Ова го покренува прашањето дали сме подготвени да изгубиме 20 проценти од населението во Париз“, додаде тој.
Зголемувањето на цените на недвижнините е исто така причина за загриженост во Германија, каде централната банка во неодамнешниот извештај соопшти дека становите во најголемите градови во земјата се преценети за 30% во однос на долгорочниот однос цена-изнајмување Сепак, таа додаде дека ова се одразува на „зголемувањето на цените на земјиштето наместо на„ дестабилизирачките, шпекулативни мотиви за побарувачката“.
Обемот на продадено земјиште секоја година во поголемите градови опаѓа за една третина од 2012 година, а цените се зголемија повеќе од двојно, покажуваат податоците на Германското здружение на градежната индустрија. Бројот на новоизградени станови во земјата минатата година се зголеми за 2% на 293 илјади, но остана под потребните 400 илјади годишно за да се задоволи побарувачката.
Минатиот месец, Минхен го привлече вниманието со продажба од 8 милиони евра на стан од 300 квадратни метри, што постави нов рекорд за градот. Цената на акциите на германските компании за недвижнини Deutsche Wohnen и Vonovia неодамна достигна нов максимум во последните 12 години.
Германците преговараат за 10-годишни хипотеки со каматни стапки од само 0,6%, а некои банки нудат да позајмат 100% од набавната цена затоа е лесно да се разбере што го стимулира пазарот.
„Не очекуваме наскоро да опадне германскиот пазар на домување“, рече Јошен Моберт, аналитичар за недвижнини во Дојче банка. „Да, постојат ризици во иднина, но гледаме прилив на капитал бидејќи инвестициските фондови прераспределуваат пари од финансиските пазари на пазарот на домување“, додаде тој.
Еден загрижувачки знак за европскиот пазар на домување е дека банките почнуваат да ги ограничуваат своите заеми за хипотека бидејќи се грижат за „ризиците за општите економски изгледи“, според новото истражување на заемодавачите на Европската централна банка (ЕЦБ).
Пернил Хенеберг, економист од „Citigroup“, во неодамнешен извештај рече дека „недостаток на апетит за позајмување или построги стандарди за позајмување поради загриженост за веродостојноста на заемопримачите може да го оспори степенот до кој монетарното олеснување влијае на реалната економија“.
Слична загриженост редовно изразуваше Андреа Енриа, шефот на надзорниот одбор на ЕЦБ, кој минатата недела го повтори предупредувањето дека пандемијата може да донесе на доверителите во еврозоната лоши кредити за уште 1,4 трилиони евра, што е над нивото на должничката криза во регионот во 2012 година.
Доколку се оствари ова најлошо сценарио, аналитичарите предвидуваат дека може да има ненадејно затегнување на ултра лабавиот пазар на хипотеки, што ќе ги повлече цените на домовите надолу. „Еврозоната е регион со најголем ризик“, рече Холцеи, додавајќи дека ги советува своите клиенти дека е „време да продаваат имот“.