Толпи се собираат секој ден во Токио за да го следат врвот на цветањето на црешите. Околу 10,000 милји далеку во американскиот главен град Вашингтон, луѓето го прават истото. Како и многу други земји, тие намерно го игнорираат владиниот совет да останат дома и да останат подалеку од другите луѓе затоа што коронавирусот брзо се шири и убива илјадници луѓе, менувајќи го секојдневниот живот што го знаеме, пишува Си-Ен-Ен.
Како и да е, дали само црешите или плажите во Австралија и Калифорнија или парковите во центарот на Лондон ги тераат толпата луѓе да ги напуштат своите домови за време на пандемија? Можно е. Нема многу да се прави во претежно затворени градови низ целиот свет.
Меѓутоа, има нешто попривлечно за одење на овие места, а тоа е токму она што се заканува на влошување на пандемијата – други луѓе. Се чини дека ние луѓето едноставно не можеме да останеме подалеку едни од други, истакнува Си-Ен-Ен. Дури и во Италија, земја со најголеми потврдени случаи на коронавирус и најголема смртност во светот, 125.000 лица се казнети за кршење на ограничувањата во движењето. Многу прекршувања произлегоа од обидите на луѓето да искористат и да се сретнат со други луѓе, јавуваат италијанските медиуми.
Луѓето се социјални суштества
Желбата за физичка блискост со другите е во човечка природа. Ние луѓето сме биле социјални суштества уште од камено доба. Многу студии покажале дека ловџиите собирачи формирале групи, бидејќи откриле дека работењето заедно ќе го олесни наоѓањето доволно храна за да преживеат. Тие исто така ја пронашле погодна „силата во бројките“, како група тие беа поефикасни во одвраќањето на заканите – без разлика дали е тоа од животно или човечки.
За време на долгиот процес на еволуција, луѓето развиле многу софистицирани општества, во кои соработувале за да преживеат и да ги подобрат своите животи. Денес, со согласниот физички контакт со други луѓе и уживање во друштво на другите, во мозокот и телото се ослободуваат многу хемикалии – ендорфин, серотонин и окситоцин – кои во основа ни даваат чувство на среќа, па дури и љубов. Ова е причината зошто не само спортистите или музичарите ни даваат чувство за еуфорија на концерт или фудбалски меч. Да се биде близок со другите луѓе го зајакнува тоа чувство.
– Не на сите им се допаѓа оваа ситуација, некои луѓе мразат гужва. Но, на оние што ја сакаат, близина на многу други луѓе создава физиолошко задоволство, расте ендорфинот, вели за Си-Ен-Ен Мајкл Мутрукришна, доцент за економска психологија на лондонскиот факултет за економија и политички науки.
После ваквите настани, луѓето велат дека се чувствуваат подобро поврзани со другите и се чувствуваат дел од одредена целина.
„Прекрасно е чувството да се биде дел од поголеми работи. Самостојното навивање не е толку добро како навивање со пријател, и уште подобро е да се биде во толпата луѓе што извикуваат воени повици. Создава физиолошко чувство дека поединецот се потопува во целината“, истакнува Мутрукришна.
Во софистицираните општества што ги развивме, нашиот опстанок во голема мерка зависи од другите. Додека бевме ловџии, Си-Ен-Ен продолжува, едно лице или семејство можеби биле одговорни за наоѓање храна, готвење, изградба на куќа или правење облека. Сега се потпираме на други луѓе ширум светот кои имаат одредени знаења или вештини и вршат разни функции важни за опстанок, објаснува Мутрукришна.
„Нашето општество е такво што имаме поделба на трудот, а светот стана толку комплексен што само најпаметните меѓу нас можат воопшто да го разберат. Секој од нас разбира мал дел од светот, а остатокот е социјално стекнат“, раскажува Мутрукришна за Си-Ен-Ен, додавајќи:
„Тоа е она што го нарекуваме илузија на објаснувачка длабочина. Претпоставуваме дека разбираме како работи светот, но всушност нашето разбирање за повеќето работи е навистина лошо. Среќни сме што можеме да им веруваме на луѓето кои го разбираат тоа. На пример, веруваме во микроби. Можеби смеги виделе под микроскоп, но навистина веруваме во нив, бидејќи им веруваме на луѓето кои знаат дека микробите постојат, дури и ако навистина немаме пристап до информации“.
Прегратки, ракувања или бакнувањето ги прават луѓето среќни
Коронавирусот и потребата од физичко растојание пренесуваа голем дел од нашите животи на Интернет. Имаме работни состаноци преку видео конференција, преку Skype разговараме со пријателите и семејството што не можеме да ги сретнеме, и гледаме Нетфликс наместо да излегуваме на вечера, објаснува Си-Ен-Ен. Но, секој што имал долга врска или пријател и семејство на оддалечени места, знае дека Skype едноставно не е ист како нормалниот контакт. Делумно затоа што навистина сакаме да се допираме едни со други.
Прегратка, ракување или бакнеж ги ослободуваат истите хемикалии во мозокот и телото што нè прават среќни. Овој природен процес се развива уште од самиот почеток на животот, допирот е првото чувство што детето го развива во матката. Новороденчињата гледаат многу слабо и нивното слух е неразвиен некое време по породувањето, така што допирот од кожа на кожа се препорачува за развој на односите меѓу родителите и децата.
Исто така, постојат различни здравствени придобивки, продолжува Си-Ен-Ен. Контактот од кожа на кожа помеѓу мајките и децата го регулира чукањето на срцето и дишењето на бебето, го стимулира варењето на храната, помага во отфрлање на инфекции, го стимулира ослободувањето на хормоните за поддршка на доењето и го намалува кортизолот, хормон на стрес кој го потиснува имунолошкиот систем, покажуваат многу студии.
Човечките придобивки од човечки допир се пренесуваат преку детството, адолесценцијата и зрелоста, вели Тифани Филд, основач и директор на Институтот за истражување на допир на Универзитетот во Мајами. Допирот помага во зајакнување на имунитетниот систем во борбата против инфекциите и игра улога во намалувањето на проблемите со менталното здравје, открила Филд во своето истражување.
Таа смета дека луѓето во САД, како и во многу други земји, стануваат помалку тактилни едни со други. Таа е загрижена дека човековото здравје ќе страда ако станеме физички изолирани и станеме преокупирани со технолошката комуникација. Оваа „глад за допири“ станува видлива со развојот на индустријата за професионални негуватели со допир, која нуди безбедни места за лицата кои имаат потреба од прегратки и други форми на платонски допири, пренесува Си-Ен-Ен.
Децата и тинејџери лишени од допир имаат повисоко ниво на агресија
Филд спроведе неколку студии кои покажуваат дека децата и тинејџерите со недостаток на допир покажуваат повисоко ниво на агресија. Во една студија, таа ги спореди тинејџерите кои се дружеле во Мекдоналдс во Париз со оние од Мекдоналдс во Мајами.
„Децата во Париз, кои беа повеќе во контакт едни со други, беа помалку агресивни физички и вербално“, рече Филд за Си-Ен-Ен, која во моментов работи на нова студија. Ги гледа луѓето на аеродромите затоа што смета дека таму постои загрижувачки недостаток на контакт со човекот.
“Гледаме дека луѓето не се допираат. Тие се на нивните мобилни телефони и ова е вистински проблем. Луѓето се навикнати да не се допираат едни со други. Има многу малку ракување и гушкање, има многу малку допирање“, вели Филд.
Постојат многу малку студии за лица лишени од допир од етички причини, но концептот на човечки контакт како основа на потреба се разви во 1950-тите и 1960-тите години, кога истражувачот Хари Харлоу експериментирал со мајмуни.
Во значајна студија, тој ги разделил новородените мајмуни од нивните мајки и направил замена со живи марионети. Открил дека мајмуните кои биле лишени од допир постојано покажуваат сериозни проблеми во однесувањето. Кога им бил даден избор, иако биле многу гладни, мајмуните се одлучиле да се галат со меко-пластичната мајка кукла на сметка на мајка-кукла направена од обична жица која нуди млеко.
Затворениците во самица, продолжува Си-Ен-Ен, честопати го опишаа недостатокот на физички контакт со човекот како тортура. Челси Менинг, американски војник осуден на затвор за соработка со „Викиликс“, ги опиша своите искуства во 2016 година како „тортура со недопирање“, бидејќи долго време беше оставена целосно во затворска ќелија.
Се чини особено перверзно дека човечкиот контакт е толку корисен за здравјето на луѓето и борбата против болести, но исто така е најголема закана за време на пандемија. Сепак, експертите се согласуваат дека придобивките од социјалното дистанцирање го надминуваат ризикот од социјализација.
„Допирајте ги вашите најблиски по грбот“
Си-Ен-Ен се прашува дали можеме да сториме нешто во врска со тоа, а Филд вели дека се надева дека останувањето дома, всушност ќе донесе повеќе допири. Допирајте ги вашите најблиски по грбот, посочува Филд, а ако живеете сами во овој период, допирајте се самите себе.
„Знаеме дека стимулацијата на кожата е важна од здравствени причини. Стимулацијата на кожата го прави телото да се опушти. Вагалната активност во мозокот се зголемува и го успорува срцето и ги намалува хормоните на стрес, а на долг рок може дури и да убие бактериски, вирусни и карциномни клетки. И оној што допира ќе има еднаква корист како примателот“, објасни Фулд, додавајќи дека луѓето кои живеат сами, исто така, можат сами да се масираат.
И, од социјална страна, важно е да останете поврзани и на не физички начини, според Бјанка Суанет, социолог на универзитетот Врие во Амстердам. Таа вели дека е загрижена за ефектот на социјална дистанца кај постарите лица, кои се поранливи на чувството на осаменост.
„Периодот на социјална оддалеченост е веројатно најтежок за постарите возрасни лица кои немаат партнер или мрежа за социјална поддршка да се грижат за нив. Луѓето кои имаат солидна мрежа за социјална поддршка може исто така да немаат социјален контакт во живо, но доколку имаат некој кој ќе ги повикува често и ќе им носи намирници или други работи, тоа исто така решава некои проблеми. Помагањето на другите е еден од најдобрите начини да се чувствувате поврзано со другите луѓе“, заклучува Суанет.