Тешко е да се повлече паралела помеѓу она што го предлага американскиот претставник за Косово, Ричард Гренел и специјалните економски зони во Шенжен, затоа што изјавата на Гренел не укажува на тоа која зона би била и на кои темели би се засновала, вели долгогодишниот дописник на Танјуг, Милорад Денда.
Во интервју за американската телевизија „Њузмакс“, Гренел изјавил дека предлага кинески модел на економска соработка за Белград и Приштина, заснована на специјалната економска зона во кинескиот град Шенжен.
Денда потенцира дека не е јасно на што мислел Гренел – „мини Шенжен“ или „мини Шенген“, но ако тој мислел на „мини Шенжен“, не е јасно која територија би ја формирала посебната зона помеѓу Србија и Косово и Метохија – дали тоа би било Косово, Косово и Србија или целиот Балкан, вели Денда.
„Она што може да се примени тука се искуствата при привлекување странски капитал, заедничкото вложување, интегрирање на економијата врз принципите врз кои се интегрираат кинеската и странската економија и Шенжен“, објаснува Денда.
Поради непознатото која територија би се формирала посебна економска зона, тешко е да се дефинира и интерпретира изјавата на Гренел сè додека не се знаат деталите, додал тој.
Како се создала зоната Шенжен
Во август 1979 година, во Шенжен е основана специјална економска зона, заедно со четири други слични зони на југот и југоистокот на Кина.
Денда го карактеризира воспоставувањето на овие зони како историски и визионерски чекори на тогашното кинеско раководство предводено од Денг Сијаопинг. Тогаш, за првпат во историјата, Кина доброволно се отворила кон странските земји – кон странскиот капитал и странскиот бизнис.
„До тогаш, Кина беше постојано насилно отворена. Се сеќаваме на 19 век и инвазијата на британските и француските трупи во Пекинг и јужна Кина, војните за опиумот, потоа инвазијата на Јапонија на почетокот на Втората светска војна. Тогаш, како што рече самиот Денг, Кина за првпат одлучи да се отвори пред светот доброволно, самостојно, да започне да се развива економски и да учи од другите, што е исто така многу важно“, вели Денда.
Воспоставувањето на посебни економски зони значеше одлука за организирање на производство, економски односи, трговија, даночен систем во одредени географски ограничени области, по примерот на капиталистичката економија и за Кина да започне да учи од успешните економии во тоа време, додава Денда.
Зоните се градат врз четири основни принципи – да се градат потпирајќи се на привлекување и употреба на странски капитал; дека основните економски форми се здружени сино-странски инвестиции, но носење компании што се целосно во странска сопственост; да извезува што е можно повеќе од зоните и да ги заснова економските зони врз законите на пазарот.
„Специјална економска зона во Шенжен, во близина на Хонг Конг, започна да работи на овие четири принципи. Денес, Шенжен е град со скоро тринаесет милиони жители. Кога денес се преселувате од Шенжен во Хонг Конг, не ја гледате таа огромна разлика, што ја видов кога се преселив од Кина во Хонг Конг. Денес не гледаме никаква разлика, ниту урбана, ниту архитектонска, нема разлика во начинот на живот. Денес, тој е скоро поврзан град“, го наведува Денда развојот на Шенжен од рибарско село со околу триесет илјади жители до еден од најмодерните урбани центри во светот денес.