Дали сојот „омикрон“ на коронавирусот ќе биде како божиќен подарок затоа што има тенденција да го претвори овој вирус во нешто слично на однесувањето на сезонски грип, или појавата на нов вид е аларм што вели дека вирусот сепак не се предава?
Крис Смит, британски виролог и предавач на Универзитетот во Кембриџ, напиша статија за „омикрон“ и можниот развој на епидемијата. Подолу се неговите набљудувања:
„Омикрон“ првпат се појави пред околу еден месец во Јужна Африка. Нултиот пациент бил млад човек кој дошол на лекар без симптоми вообичаени за Ковид. Најчесто имал болки во грлото и се чувствувал уморен. Истиот ден во ординацијата влегле уште седум лица со исти симптоми. Тие се тестирани и беше откриена нова варијанта.
Наскоро беше откриено дека вирусот зад новите инфекции е полн со промени или мутации – околу 50 од нив – со високи концентрации фокусирани на делот од генетскиот код што вирусот го користи за кодирање на зашилената компонента на неговата надворешна обвивка.
Тогаш почнаа да ѕвонат алармите.
„Спајкот“ е главниот дел од вирусот што го користи за да ги фати и да навлезе во нашите клетки. Неговата клучна улога значи дека тоа е и структурата на која цели сегашната генерација вакцини против Ковид, што го прави мутантниот вирус со драматично изменета структура на „шилци“ огромен потенцијален ризик за светот кој досега вакцинираше повеќе од 50 отсто од своето население.
Парадокс
Подеднакво алармантна беше брзината со која почнаа да се појавуваат случаи на оваа нова варијанта. Неколку стотици дневни случаи во Јужна Африка се претворија во повеќе од 10.000 дневно, речиси сите со оваа нова варијанта, што ја поттикна СЗО да ја прогласи за варијанта на загриженост и да ја нарече „омикрон“.
Некои научници рекоа дека требало да се вика „О Боже“, врз основа на неговиот застрашувачки генетски профил.
Но, тогаш дојде парадоксот: и покрај многу случаи, меѓу вакцинирани, невакцинирани и претходно заразени луѓе (што укажува дека „омикрон“ доста успешно го заобиколува постоечкиот имунитет), процентот на луѓе на кислород или на оние на кои им треба поинтензивна болничка нега беше многу помал отколку со „делта“ варијантата.
Луѓето, исто така, закрепнаа побрзо, а бројот на постари пациенти се чини дека е значително помал.
Премногу е рано да се процени ризикот од долгорочни последици, како што е долгорочен Ковид, но овие податоци изгледаат многу охрабрувачки. Можеби доволно охрабрувачки за сериозно да се зафатиме со идејата дека ова може да биде увид во тоа каде на крајот води пандемијата на Ковид: до поблага болест.
Што нè учи историјата и биологијата?
Уште во доцните 1800-ти, патологот Теобалд Смит претпоставил дека болестите со текот на времето стануваат поблаги бидејќи во интерес и на домаќинот (луѓето) и на вирусот е да станат „подобри пријатели“. Бенигната болест подобро се поднесува и е помала веројатноста да не „провоцира“ да подигнеме бариери за да го спречиме нејзиното ширење.
Смит своите теории ги засновал на крави, а не на луѓе, а неговите идеи секако биле премногу поедноставени, но низ историјата сме виделе доволно други примери на вируси кои со текот на времето стануваат помалку агресивни. Тогаш зошто тоа не би се случило со Ковид?
Кога првите колонисти донесоа зајаци во Австралија, нивната популација подоцна порасна на неколку стотици милиони.
За да се контролира нивниот број, миксом вирусот (зајачки роднина на сипаници) влезе во земјата во 1950 година, убивајќи повеќе од 99 отсто од животните. Вирусот подоцна ја изгуби својата вирулентност и смртноста драстично опадна. Ова се случи бидејќи вирусите не можат да преживеат без домаќин.
Дали ова ќе се случи и со ковид?
Постои шанса токму тоа да се случува, а тоа го поткрепува и фактот што нешто слично веќе се случило со коронавирусот кој сè уште кружи низ светот.
Во 1890 година, пандемија се прошири во светот и бројот на смртни случаи беше повеќе од еден милион. Овој вирус, кој сега го нарекуваме OC43 или говедски коронавирус, ја прескокна бариерата и се прошири од животните на луѓето и брзо се прошири во густо населените градови.
Меѓу најважните заклучоци за вирусот во тоа време беа екстремната ранливост на постарата популација и луѓето со веќе постоечки здравствени проблеми, како и релативно ретката болест на помладите луѓе.
Што се случи?
Научниците се сомневаат дека коронавирусот од 1890 година, откако брзо се раширил меѓу населението без никаков имунитет, оставил зад себе стадо имуни преживеани кои потоа, до крајот на животот, повремено се заразувале со вирусот, но болеста никогаш не била толку интензивна бидејќи телото имало имунолошка меморија од минатото.
Се сомнева дека вирусот се повлекол, добивајќи некои генетски промени на патот за да го олесни неговото опстојување кај луѓето, да стане еден од четирите коронавируси кои предизвикуваат настинки и од кои сите повремено го добиваме.
Ова ни дава увид во можната насока во која ковидот би можел да се движи со „омикрон“. Оваа варијанта е многу пренослива, веројатно двојно повеќе од делтата и, следствено, брзо ја заменува поагресивната „делта“ за да стане доминантна.
Доколку не се појават други, поагресивни варијанти на короната, ова може да биде убав божиќен подарок.